Groepsportret van toch al streng en driftig kan zijn, nu beter
de bewoners van het maar zo veel mogelijk ontwijken.
Burgerweeshuis En dan in de ochtend van 30 juli 1908
ca. 1900, met Vader krijgen de kinderen te horen dat de
en Moeder van der Moeder de avond ervoor is overleden.
HilstOverdruk Hermine is dan twaalfen een halfjaar oud,
uit Ach Lieve Tijd Greta is vier dagen eerder elfgeworden en
Dora is negen. Ze raken voor de tweede
keer een moeder kwijt.
Over de Moeder staat niets negatiefs in de
notulen, maar over de Vader waren er wel
eens klachten in verband met te strenge
straffen en het in drift slaan van één van de
jongens. De Moeder wordt op kosten van
het weeshuis begraven. De wezen gaan
niet naar de begrafenis, alleen de regenten
en een aantal oud-wezen wonen die bij.
SOLLICITATIES
Van wat volgt op het overlijden van de
Moeder zullen de meisjes niets geweten
hebben: onmiddellijk erna biedt de Vader
de regenten aan opnieuw te trouwen. Dat
mag vreemd en ongevoelig overkomen,
maar de man is kennelijk bang zijn
aanstelling te verliezen, want zonder
Moeder kan een weesvader niet functio
neren. De meeste regenten schijnen dit wel
te begrijpen, alleen voorzitter De Lange
vindt deze gang van zaken moreel
onacceptabel, vooral omdat de 'verloofde'
van de Vader al voor het huwelijk een dag
ofzes in het huis komt. Van der Hilst blijft
voorlopig gewoon zijn werk doen en er
komt een sollicitatieprocedure, waaraan
hij meedoet.
Regent Preijer wil een onderzoek doen naar
het functioneren van de Vader tot dan toe
en nodigt enkele oud-wezen onder wie
Grietje Termaat uit voor een open gesprek
'te zijnen huize'. Een uitgebreid verslag
hiervan staat in het notulenboek der
regenten.6 De oud-wezen blijken heel
verschillend over hun tijd in het weeshuis
en het functioneren van Vader van der
Hilst te denken.
Wat de meisjes K. zien, is dat hij gewoon
aanblijft, zelfs samen met Mejuffrouw
Plokker, zijn verloofde. Uit latere claims
die zij bij de regenten neerlegt, is te zien
dat die juffrouw niet iemand is die over
zich laat lopen. Dan komt er vervanging
door het echtpaar Vierkant, dat zijn
volwassen dochter meebrengt, omdat die
nog thuis woont. Er staan geen voorletters
bij de naam Vierkant, maar het is niet
onwaarschijnlijk dat de man de voorma
lige politieagent Fokke Vierkant was en
zijn vrouw Catharina Houten. Dan heette
de dochter Femmetje. Volgens woorden
van regent De Wit bij hun afscheid na een
jaar wijden zij zich 'met alle zorg en
toewijding en met liefde en verstand' aan
de kinderen. Ook de dochter steekt de
handen uit de mouwen en is haar ouders
tot steun. Voorlopig is er nu rust in het huis.
NIEUWE WEESOUDERS
Achter de schermen gaan de regenten door
met de sollicitatieprocedure; er zijn veel
sollicitaties. Pas met het aantreden van de
6 Oud Alkmaar 2014
nieuwe weesouders merken de kinderen
hier iets van en begint er weer een periode
van gewenning.
Het aantreden van het echtpaar Bijlo met
drie eigen kinderen op 1 augustus 1910 is
een feestelijke gebeurtenis. In zijn
toespraak zegt de voorzitter van de
regenten dat er drie dingen nieuw zijn: een
nieuwe huiskamer, nieuwe kleding en een
nieuwe Vader en Moeder.
Die nieuwe kleding betekent, dat de oude,
ongemakkelijke weeshuiskleding is
afgeschaft. Voortaan wordt modieuzere
kleding gemaakt van een wat lichtere stof.
"Wij wenschen dat de kinderen als gewone
burgerkinderen in de maatschappij zullen
verkeeren en wij hopen, dat gij met Vader
en Moeder zult verkeeren als een groot
gelukkig gezin." De meisjes K. hebben daar
in hun nieuwe kleren naar die deftige
meneer geluisterd. Een groot en gelukkig
gezin; hoe moeten ze zich dat voorstellen?
Maar nu ziet het er allemaal heel feestelijk
uit: de jongens hebben zelfs een bloem in
het knoopsgat! En daarna is er thee en gebak.
UITSTAPJES
Is het nu alleen maar narigheid in het
weeshuis? Zeker niet. Er zijn bijvoorbeeld
jaarlijkse uitstapjes: naar Artis met de
'Alkmaar Packet' over het Noord-Hollands
Kanaal, een paar keer naar Haarlem en
zelfs naar Den Haag en Scheveningen;
soms wat dichterbij naar Bergen.
Er komen ook uitnodigingen van gegoede
Alkmaarse families, zoals bijvoorbeeld
van de familie Dorbeck ter ere van hun
12,5-jarig huwelijk. De weesouders mogen
dan bepalen welke kinderen daar heen
gaan. Maar er komt ook een uitnodiging
speciaal voor de 'weezen K.' van de familie
Cnopius. De heer Cnopius is substituut
officier van justitie en zijn middelste
dochter Wilhelmina is van de leeftijd van
Hermine. Een maand later vertrekt de
familie naar Utrecht, dus misschien was
het een afscheidsfeestje? Anderen geven bij
zo'n gelegenheid geld voor een traktatie in
het huis.
Op verzoek van de heer Meijer, die een
dochtertje van dezelfde leeftijd heeft, mag
Hermine de zondagmiddag bij hem thuis
doorbrengen. In de zomervakantie of in de
paasvakantie mogen de meisjes K. logeren
in Haarlem. Dat zal wel bij hun oom en
tante Remmé zijn geweest. Had oom nog
zijn koffiehuis? Dan was het wel een
spannende plek om te logeren.
Sinterklaas en Kerstmis worden in het huis
uitgebreid gevierd. De regenten stellen
daar extra geld voor beschikbaar en er
komen ook wel extra giften van particu
lieren buiten het huis.
Ook jaarlijks terugkerend is de Alkmaarse
kermis in augustus. De kinderen mogen in
de stoomdraaimolen en in augustus 1911
gaan de jongere kinderen ook naar de
bioscoop, terwijl de ouderen naar een
voorstelling van 'Sara Burgerhart' gaan
kijken.
De bewoners van het weeshuis krijgen
uitnodigingen voor allerlei voorstellingen,
zoals voor de generale repetitie van de
'Mikado', voor een voorstelling van
'Maarten Luther' in de Kapelkerk en voor
de jaarlijkse voorstelling van gymnas
tiekvereniging 'De Halter' met bal na.
Jammer, dat ze wel naar de voorstelling,
maar niet naar het bal gaan.
OPLEIDING
Hermine is op haar zesde naar de Lagere
Oud Alkmaar 2014 7
