molen werd gesloopt en voor de machinist
werd een kleine woning gebouwd, nu
Molenkade 11. Dit karakteristieke pandje is
recentelijk van eigenaar gewisseld en
verbouwd, waarbij het bestaande huis met
piramidedak gelukkig is gehandhaafd.
Het noordelijk deel van de Oudorperpolder
is goed bewaard gebleven en de kavel
indeling van de eerst kadasterkaarten van
net na 1800 is grotendeels nog herkenbaar.
Bij de transformatie naar park in de
periode 1975-1985 is dit open cultuurland
schap behouden; op de kavelgrenzen zijn
paden aangelegd voor recreatiefgebruik.
Tot 1940 kwamen bij de Zeswielen drie
peilniveaus bij elkaar. Aan de noordzijde
van de dijk langs de Hoornsevaart liep de
Veert (voor 1625 Steensloot genoemd). De
huidige wegsloot voor de huizen langs is
hier een overblijfsel van. Aan de andere
kant van de dijk had je de Hoornsevaart
met het boezemniveau van de Heer-
hugowaard, de Raaksmaatboezem. Aan de
andere zijde van de strijkmolens was het
Schermerboezemniveau dat in verbinding
stond met het Zeglis (later Noordhollands
Kanaal). Dit lag ongeveer 50 cm hoger. Dat
het waterniveau aan de zuidoostzijde juist
hoger was, kun je je nu niet voorstellen als
je langs de Molenkade loopt of fietst. De
bedijking is later afgegraven en waar
schijnlijk gebruikt bij de verbreding en
verlegging van de Hoornsevaart in
1939-1941.
In het verleden was er een stelsel van 14
molens om het water tussen de Raaks-
maatboezem en Schermerboezem te
reguleren. Zes van deze molens stonden
langs de Hoornsevaart, op het dijkje tussen
beide boezemniveaus. Molen F is in 1688
verbrand en niet meer herbouwd, maar de
contour in het landschap is bij de volks
tuinen nog steeds waarneembaar. De
molens hebben dienst gedaan tot 1940.
Toen werd een start gemaakt met het
'Kanalenplan' voor West-Friesland. Voor de
scheepvaart was het nodig een groter deel
van het Noord-Hollandse kanalenstelsel
op één niveau te brengen.
Dat heeft onder andere geleid tot de aanleg
van het kanaal Omval-Kolhorn, de
verlegging van het peilniveau van de
Raaksmaatboezem, de verbreding van de
Hoornsevaart aan de zijde van de Molen
kade en het verwijderen van de sluis bij de
Zeswielen.
Die sluis, eerst 15 meter lang, was in 1921
nog aanzienlijk vergroot omdat de
vaartuigen ook steeds groter werden. Het
werk werd aangenomen door P. Daalder te
Alkmaar voor een bedrag van fl. 8848,90. De
plaats van de sluis is nog herkenbaar in de
walmuur naast het schip dat direct achter
de Zeswielenbrug ligt.
Ook de molens verloren hun functie en
molen A, die het dichtst bij de Frieseweg
stond, werd in 1941 gesloopt. Omdat de
molens niet meer draaiden werd het
fietspad direct langs het water aangelegd.
Later besloot men de molens recreatiefte
laten draaien en werd het fietspad weer
verlegd naar de oostzijde van de molens.
Van de zes strijkmolens zijn er dus nu nog
vier over, allen 'maalvaardig': ze hebben
samen met de vaart en het dijklichaam een
hoge cultuurhistorische waarde.
Al in de zeventiende eeuw bouwde de stad
Alkmaar een herberg bij de Zeswielen. Hier
kon de sluiswachter bier verkopen aan de
schippers en andere passanten. Op foto's is
te zien dat ook in de twintigste eeuw bij de
sluis, tussen de weg en de Hoornsevaart,
een kleine stolpboerderij stond die diende
als sluiswachtershuis en waarschijnlijk al
heel lang ook als herberg. In 1922-1923
werd de herberg De Zeswielen voor bijna
9000 gulden verbouwd door M. Duynmayer
te Alkmaar. Deze herberg is rond 1940
gesloopt voor de verbreding van het kanaal
en de weg.
Detail van de
kadastrale kaart
uit 1821 waarop
de waterniveaus
in kleur zijn
aangeven: De Veert
lichtblauw op
polderniveau; de
Hoornsevaart mid-
delblauw (Raak-
maatsboezem) en
Nieuwe Vaart/
Rekere donker
blauw (op hoogte
Schermerboezem).
Voorts: 1 Overtoom
bij Zeswielen;
2 Herberg De
Zeswielen;
3 verbrande molen
F in 1688;
4. Oudorpermolen;
5 Halvemaansbrug;
6 Burchtsloot.
KANALENPLAN
22 Oud Alkmaar 2014
LINTBEBOUWING
Restant van de
kademuur bij de
gesloopte sluis.
Foto
Henk de Visser
2013
Foto uit de jaren
1930-1940.
De Hoornsevaart
is nog niet verbreed
en heeft nog een
sluis. Café de
Zeswielen en molen
A staan er nog.
Collectie Regionaal
Archief
Oud Alkmaar 2014 23
