Oud Alkmaar
Proveniers in het Huis van Achten
Inhoudsopgave
Proveniers in het Huis van Achten.
Het leven van de bewoners in
het Provenhuis
70 Jan Drewes
Wat is Alkmaar?
Het leven van de bewoners in het Provenhuis
Marjanne Kloeg
Met het vermogen van Johan van
Nordingen werd een hofgebouwd aan de
Lombardsteeg/ hoek Nieuwesloot. Daar
konden ten hoogste acht mannen kost en
inwoning krijgen, die door ouderdom tot
armoede vervallen waren. Ze moesten wel
voor een aantal zaken zelfzorg dragen; wie
dat niet kon opbrengen kon terecht in een
armenhuis.
Iedere provenier moest inbrengen een bed
met zijn peluw (langvormig hoofdkussen),
een oorkussen en een zitkussen, twee paar
slopen, twee paar lakens, drie dekens, twee
stoelen, een kist of kastje, een tinnen
waterpot, een mantel ofrok, twee pakken,
zes hemden, zes neusdoeken, zes kragen of
beffen en meubels, van te voren gespecifi-
ceerd en die na het overlijden van de
provenier aan het huis moesten blijven.
Een provenier, die goederen had verworven
ofgeërfd, "zal die goederen aan het proven
huis moeten laten, zonder ze weg te geven
ofweg te maken ofte verkopen naar het
oordeel van de regenten".
Kost en inwoning leverden echter geen
luxe voorziening op. Het leven in een
provenhuis was karig, de financiële
middelen waren beperkt. Soms waren de
problemen zo groot dat de huishouding in
gevaar kwam, zoals gebeurde in het begin
van de negentiende eeuw.
De bewoners bleven toen wel kosteloos in
het huis, maar zij moesten voor zichzelf
zorgen en de moeder werd ontslagen. In
Jaargang 37, nummer 3 - 2013
57 Marjanne Kloeg
Victorientje in den vreemde
76 Eelkje Knol
Timewarps
78 Alkmaar varia
81 Verenigingsnieuws
Oud Alkmaar is een uitgave van de Historische
Vereniging Alkmaar. Het tijdschrift verschijnt
drie keer per jaar. Oude nummers zijn te koop via een
e-mail naar info@hvalkmaar.nl.
Redactie
Marlies ten Berge, Jan Drewes, Eelkje Knol
Redactieadres
Kopij voor Oud Alkmaar en te bespreken publicaties
zenden aan: Redactie Oud Alkmaar, p/a Historische
Vereniging Alkmaar, Nassaulaan 43, 1815 GJ Alkmaar,
of naar redactie@hvalkmaar.nl.
Opmaak
Greyfish Grafische Vormen, Alkmaar.
Druk
Krijgsman Drukwerk, Alkmaar.
Historische Vereniging Alkmaar.
Niets uit deze uitgave mag worden verveelvoudigd en/of
openbaar gemaakt zonder voorafgaande schriftelijke
toestemming van de Historische Vereniging Alkmaar.
OMSLAG
Voor: Twee proveniers van het Huis van Achten uit 1907
zitten in de tuin van dat hofje uit 2007. Timewarpfoto
door M. ten Berge van foto's van H. Erkamp uit collectie
Regionaal Archief en van M. Kloeg
Achter: Detail van 'Het kanaal van Alkmaar' door
A. Bauchant. Collectie NMWK Tokio
Dit is Alkmaar! Het boek dus,
dat we u als oudejaarsgeschenk
cadeau doen. Reinier Sierag en
Els Schipper publiceerden hun
Alkmaarse columns wekelijks in
het Alkmaars Nieuwsblad. Ze
wilden er graag een boek over
uitbrengen, maar in hun laatste column in september
lazen we dat ze geen geschikte uitgever konden
vinden. Zullen wij dan uitgever zijn voor deze
Alkmaarliefhebbers, dachten we. En zo hielpen we
elkaar. We vormden een redactie, hebben kennis van
de lay-out en de marketing en zetten alles op alles om
samen dat boek voor de Kerst bij u thuis te hebben.
Als het boek in de envelop zat is het gelukt. Anders
heeft u nog wat te goed van ons. Hoe dan ook, we
wensen u er veel genoegen mee.
De Historische Vereniging kreeg van het Alkmaars
Nieuwsblad tegelijkertijd het aanbod om de plek van
de column van Reinier en Els te vullen. Sinds 11
september staan we op pagina 3 met "Kijk op
Alkmaar". Opiniërend commentaar op Alkmaars wel
en wee, met een verwijzing naar de stadsgeschiedenis.
We zullen zien hoe lang we deze taak op ons kunnen
nemen. Maar tot nu toe hebben we er veel genoegen
in. U hopelijk ook. Mocht u buiten Alkmaar wonen en
de huis-aan-huiskrant niet ontvangen, dan kunt u de
columns ook vinden op onze website.
Vanaf januari a.s. houden we op elke tweede zaterdag
van de maand, van 10-13 uur, open huis in ons
kantoor aan de Nassaulaan 43. Voorlopig tot de
zomer bij wijze van experiment. U leest er in dit blad
meer over. Van harte welkom met vragen, verhalen,
foto's, boeken of wat dan ook. Er is warme koffie en
thee.
Ondertussen wensen we u mooie feestdagen toe en
een gelukkig Nieuwjaar. We hopen u in het nieuwe
jaar te ontmoeten bij één van onze ledenactiviteiten,
lezingen, wandelingen, Pinksterdrie en Open Huis.
Leen Spaans
Na twee eerdere artikelen over het Huis van Achten ditmaal aandacht voor het leven van de
proveniers en de moeder. Sinds 29 mei 1657 werd het provenhuis bewoond door maximaal
acht mannen die werden verzorgd door een vrouw, die moeder werd genoemd.
Twee houten
beelden van
proveniers in
de vestibule.
JorisJacobsz,
1656-1658.
Foto M. ten Berge
Oud Alkmaar 2013 57
