stemmers gingen met hem mee, en ook in
de jaren daarna volgde men de lijn van
geen loonsverhoging en geen arbeidsduur
verkorting.8 Daarnaast maakte men zich
druk om 'verkeerde concurrentie':
de positie van aannemers tegenover
architecten en opdrachtgevers was
onduidelijk en de bond discussieerde over
aanbestedingsregels en de opstelling van
de gemeente in de uitbreidingswijken. In
1913 werd de Vereeniging ontbonden: een
meerderheid van de leden was overgestapt
naar een nieuw opgerichte Alkmaarse
afdeling van de Nederlandse Aannemers-
bond, de NAB. Ringers sr. weigerde in dit
nieuwe bestuur plaats te nemen.9
Inmiddels was ook de jongste zoon
opgenomen in de zaak. Frits junior werd
geboren in 1887. Over zijn eigen jeugd
vertelde hij dat hij op de lagere school geen
al te brave leerling was, en omdat hij zelf
niet goed wist wat hij wilde werd hij op
zijn dertiende bij een timmerman in de
leer gedaan. Volgens zijn vader leerde je
daar meer dan op de ambachtsschool. Hij
kreeg een vakopleiding bij de dienst van
gemeentewerken Alkmaar, waar hij onder
meer betrokken was bij de bouw van een
nieuwe gasfabriek. Zijn vader schreefin
1905: "De remise is op tijd onder de kap
gekomen. Frits is daar door Jan zoo wat
gezet als uitvoerder en houdt zich nogal
goed." Frits was toen ook nog maar 18 jaar
oud! In 1910 vertrok hij naar Deventer om
daar bij gemeentewerken in dienst te
komen en een opleiding tot bouwkundig
tekenaar afte ronden. Hij staat dan ook op
de gezinskaart van zijn ouders vermeld als
'opzichter teekenaar'. Later wordt hij
vermeld als 'bouwkundige' en vanaf1924
als 'architect'.
Een jaar later al kwam hij weer naar
Alkmaar: toen zijn vader en broer in 1911
de bouw van de Ambachtsschool aan de
Bergerweg aannamen voor 250.000 gulden
hadden ze daarvoor een uitvoerder nodig
en Frits jr. nam deze taak op zich. De
school werd gebouwd naar een ontwerp
van de architecten J.W. Hanrath en de
Alkmaarse P.N. Leguit en herbergt nu, zo'n
100 jaar later, de archieven van de familie
Ringers.
In 1914 werd hij, 27 jaar oud, als mede
firmant opgenomen in de firma van zijn
vader en broer. Nog geen twee maanden
later trouwde Frits met Gesina Wolzak
waarna zij hun intrek namen op Zilver
straat 3A, welbekend als het 'kasteeltje'.
Later zouden ze verhuizen naar Oude
gracht 242.
De revue opent in 1914 met een tweede deel
en vervolgt met een aantal herenhuizen,
zoals dat van P. Kluitman (het huis met de
kolommen aan de Straatweg), en het huis
voor dr. Van Dam aan de Juliana van
Stolberglaan. Frits noemde het de eerste
werken die hij ontwierp, er zouden nog
heel wat volgen.
Een aantal jaren zouden vader en zoons
Ringers als een waar driemanschap het
bedrijf leiden: Oude baas, Jan-baas en
Frits-baas. Maar die jaren waren niet de
makkelijkste, want de eerste wereldoorlog
bracht ook in Alkmaar schaarste en sociale
onrust. Meerdere aannemersbedrijven zijn
in die jaren verdwenen, Ringers bleef
overeind.
In juli 1918 ging de vlag uit bij de timmer
manswerkplaats ter ere van het 25-jarig
jubileum van Cornelis Kuijper. In een
toespraak herinnerde de oudste firmant,
de heer Ringers sr., aan de avond "toen de
moeder van den jubilaris onder een hevige
regenbui was komen vragen ofde 'baas'
werk had voor Keessie. En hoewel er reeds
een krullenjongen was, had den heer
Ringers den jongen in dienst genomen uit
sympathie voor de kinderen uit het
regiment van den arbeid." En terwijl
gememoreerd werd aan hoeveel gebouwen
in de stad wel niet was gewerkt, volgde ook
de opmerking: "Het was geen slaafsche
arbeid geweest, altijd had er een goede
geest van samenwerking tusschen patroon
en werklieden geheerst." Hoeveel waarde
hechten we aan de lovende toespraak van
de patroon bij het jubileum van een
trouwe arbeider in een tijd dat de socialis-
Het pand
Nassaulaan 45,
het bouwbedrijf
F.H. Ringers Zn
en bewoond door de
chocoladefabrikant
Theo Ringers.
Foto M. ten Berge
FRITS JUNIOR
46 Oud Alkmaar 2013
ROERIGE JAREN
Fritsjr. in
de werkplaats
aan de Laat.
Foto uit
ca. 1900.
Tamiliearchief
Het 'huis van
dr. Van Dam'
aan deJuliana
van Stolberglaan
in 2013.
Foto M. Ten Berge
Oud Alkmaar 2013 47
