ruimen. De prins verving veel remon
strantse bestuurders in de steden door
personen met contraremonstrantse ideeën.
In de herfst van 1618 begon in Dordrecht
de Nationale Synode, die uiteindelijk de
leer van de remonstranten veroordeelde.
De landelijke spanningen tussen remon
stranten en contraremonstranten speelden
ook in Alkmaar. Het ging vooral over de
vraag hoeveel zeggenschap het stadsbestuur
had in kerkelijke zaken. Na een nieuwe
bestuursverkiezing leek het er even op dat
de contra's de meerderheid hadden, maar
de schutterij en veel burgers kwamen in
opstand en riepen de hulp van de Staten
van Holland in. Met deze hulp kreeg
Alkmaar in 1610 een nieuw stadsbestuur.
De contraremonstrantse stadspredikant
Hillenius werd weggezonden. Zijn
ambtsgenoten jan van Foreest of Gestera-
nus, Pijnacker en de later gekomen
Bodechgerus hadden meer remonstrantse
inzichten en mochten in Alkmaar werken,
maar dat het met onderling gekrakeel
gepaard ging, is voor te stellen. Opvallend
is dat er in Alkmaar veel steun was voor de
remonstranten, meer dan in veel andere
Hollandse steden.
Er was voor prins Maurits in Alkmaar werk
aan de winkel: als die grote remonstrantse
invloed teruggedrongen moest worden,
zou hij maatregelen moeten nemen.
Het nu volgende verhaal over de vervol
ging van de remonstranten in Alkmaar
steunt op het manuscript Memoiye De
schrijver geeft een verslag van de gebeur
tenissen zonder partij te kiezen. De auteur
vermeldt zijn naam niet, geheimhouding
was blijkbaar noodzakelijk. Daar past bij,
dat de in zijn verhaal genoemde personen
alleen met hun initialen worden aange
duid. Het verslag geeft een levendig beeld
van de gebeurtenissen, met veel bijzonder
heden.
Op 8 oktober 1618 stuurde prins Maurits
ongeveer honderd musketiers uit Den
Haag naar Alkmaar. Ze werden onderge
bracht in het stadhuis. "Den tiende
oktober is sijn princelijcke excelencije met
een deel volck binnen alckmaer
ghekoomen om die wet ofte setten en te
veranderen."
Detail van een
portret van prins
Maurits van
Oranje, door
Michieljanszvan
Mierevelt, Chateau
de Versailles.
<Sy fivcvtOritfoijr&lr j n
Ni tut "ctSi. (J~g< c-ts£<£v*-c*i
fbö£c$L -bwvvAtfvj CcÊA
j ouj ih'cf /\h(S£- olV'
De volgende dag zette hij het gehele
bestuur af, hoewel sommigen van hen
mochten terugkomen. Hij gaf het nieuwe
bestuur opdracht toezicht te houden op de
afspraak dat de remonstrantse en contrare
monstrantse predikanten week om week
in de Grote Kerk en de Kapelkerk zouden
preken, zolang de Dordtse Synode gaande
DE SITUATIE IN ALKMAAR
MAURITS VERZET DE WET
Oud Alkmaar 2012 73
