Johan was afkomstig uit een gegoede
katholieke familie. Het huis in de Lom-
bardsteeg was in eetste instantie gekocht
om het houden van een kerkdienst
mogelijk te maken. Mocht Johan overwo
gen hebben om een deel van zijn erfenis
aan een katholiek armenhuis te willen
geven, het kon eenvoudig niet. Immers, na
de hervorming in 1573 was de positie van
de rooms-katholieke armbestuurders
lange tijd moeilijk. Het protestantisme
werd in Alkmaar en daarmee ook in de
burgerlijke instellingen van liefdadigheid
de officiële godsdienst.
De bevolking bleef evenwel voor een niet
onbelangrijk deel katholiek. Voor de
katholieke burgerij was er alle reden om de
verzorging van behoeftige geloofsgenoten
naar zich toe te trekken. De hervormde
diaconie ondersteunde natuurlijk geen
aanhangers van de 'dwaalleer' en van de
hulp van aalmoezeniers moest men niet al
te veel verwachten. Ook de gewestelijke
overheid werkte de katholieken tegen. Om
de uitbreiding en versterking van het
katholicisme een halt toe te roepen, werd
in 1655 door de Staten van Holland een
verordening vastgesteld, waarin aan
katholieke armenhuizen voortaan het
recht werd ontzegd om enige erfenissen te
ontvangen. In de loop van de tijd nam de
tolerantie jegens het katholieke geloof
weer toe en in diverse plaatsen werd de
discriminerende verordening van 1655
afgeschaft. In Alkmaar gebeurde dat in 1750.
Johan bepaalde in zijn testament dat het
huis, dat hij van zijn vader had geërfd,
verbouwd of opnieuw gebouwd moest
worden en ingericht tot een provenhuis
voor zes, zeven of acht oude, vervallen
mannen, of die niet in staat waren om de
kost te verdienen. Vanwege het laatst
genoemde aantal wordt dit provenhuis
vaak het 'Huis van Achten' genoemd. Ook
moest er een vrouwspersoon komen, die de
mannen 'assisteerde in alle handreikingen'.
De potentiële proveniers in het provenhuis
van Johan van Nordingen werden niet
gebonden aan een bepaalde geloofsover
tuiging of afkomst, wat in die tijd heel
ongebruikelijk was. Kennelijk wilde Johan,
wiens vader katholiek was en wiens
Uitsnede uit het
portret van de
eerste regenten, in
1666 geschilderd
door Dirk Metius.
Collectie Huis van
Achten
HET TESTAMENT
30 Oud Alkmaar 2012
