De spanning op nationaal niveau
escaleerde in 1786. De prins van Oranje
nam de patriottische steden Elburg en
Hattem met geweld in; andere gewapende
conflicten volgden. De Hollandse Staten
erkenden Willem niet langer als 'kapitein-
generaal' en benoemden generaal-majoor
Albert van Rijssel tot bevelhebber van hun
troepen. De prins week met zijn gezin uit
van Den Haag naar Nijmegen.
De Hollandse steden, Alkmaar voorop,
stuurden geregeld troepen voor de verdedi
ging van de provincie. Het kasteel van
Woerden, gelegen in het 'groene hart'
tegenover Utrecht, was commandocen
trum en hoofdarsenaal. In september 1786
trok een nieuw Alkmaars bataljon naar
Woerden; het terugkerende bataljon werd
in Castricum verwelkomd door 'den
manhaften kapitein C. van Foreest,
geseeten op een paard'.4
In mei 1787 werd duidelijk dat het op een
confrontatie afging. De Staten van Holland
besloten een 'Commissie voor het Defen-
sieweezen' in te stellen met standplaats
Woerden. Vijf raadsleden uit prominente
steden werden 'gecommitteerd', waar
onder Foreest, die aarzelde of hij het zou
doen. In het archief bevindt zich een brief
daarover van Foreests zwager De Kempe
naar, mede-raadslid in Alkmaar en lid van
de Hollandse Staten.
"Omdat UwEdG.swarigheyd maakte de
commissie tot het defensiewezen te
accepteeren, heb ik er niet van gesproken
en er minstens geen werk van gemaakt.
Doch heden in de conferentie over het
benoemen van die Commissie werd
UwEdG. eenparig benoemdmet de
Heeren Camerling van Haarlem, Blok van
Leiden, de Wit van Amsterdam, en van
Toulon van Gouda...".5
Foreest liet zich overreden. Toen hij zich
eenmaal op die post had begeven, hield hij
stand. Een politieke en militaire complica
tie was, dat ook de stad Utrecht in het
defensieplan werd betrokken. Anders dan
de omliggende provincie was zij een
bolwerk van patriottisme en dus een
welkome bondgenoot. Ze lag echter een
kleine 20 kilometer buiten het 'cordon',
zoals de Hollandse verdedigingslinie
heette. Het was een strategische voorpost.
Ook de Oranjepartij zinde op actie, daarbij
geïnspireerd door de Engelse ambassadeur.
Het plan ontstond om de prins terug naar
Den Haag te laten reizen om het Oranje
volk te mobiliseren. Deze wilde dat echter
alleen als de Staten ermee instemden. Zijn
echtgenote, een zuster van de koning van
Pruisen, had minder staatkundige
scrupules en was bovendien strijdlustiger.
Het resultaat was de beruchte aanhouding
bij Goejanverwellesluis.
Bij toeval was Foreest daar niet bij.
Wellicht was hij op een van de militaire
inspectietochten die de Commissieleden
geregeld maakten. Toulon kwam juist die
dag terug van Gouda en kon direkt
doorreizen naar Goejanverwellesluis. Een
en ander blijkt uit het Omstandig verslag.6
Dat is een pak van 4048 handgeschreven
bladzijden in het archief dat, voorzien van
bijlagen, oorspronkelijk bedoeld was als
eindverantwoording tegenover de
Hollandse Staten. Volgens de archiefstuk
ken zat Blok er nog in 1803 aan te
schrijven, terwijl Foreest adviezen en
afschriften van officiële documenten
DE COMMISSIE
DE AANHOUDING VAN WILHELMINA
44
Oud Alkmaar 2012
