ondergebrachte archieven leveren ook
interessante informatie op over andere
vroege droogmakerijtjes. Als eerste willen
we de Dergmeer bespreken. Voor dit
droogmakerij tje bij Oudkarspel wordt als
jaar waarin het is leeggemalen 1542
genoemd en soms zelfs circa t520. Dat
laatste jaartal komt voor in een studie
door H. Blink uit rgo2. Het is helaas
volkomen onduidelijk waar hij zich op
baseerde. Björn de Vries gaat er van uit dat
Blink dit gegeven overnam uit een twee
jaar eerder, in 1900, verschenen publicatie
van P. Schuitemaker Jz., onderwijzer te
Barsingerhorn. Bestudering van het
betreffende boekje leert evenwel dat
Schuitemaker 1547 als jaar van
droogmaking van de Derg- en Kerkmeer
opgeeft. We laten hier dan maar
onbesproken dat Blink als oudste
droogmakerij de Neschmeer (droog in
1440] in het West-Friese ambacht de Vier
Noorder Koggen als eerste droogmakerij
noemt. Dit hele meertje viel niet te
traceren. Tenslotte treffen we de
Achtermeer in Blinks studie helemaal niet
aan, hoewel hij blijk geeft op de hoogte te
zijn van de werken van G. de Vries Az.lS
Gerrit de Vries droeg het jaar 2542 voor de
Dergmeer aan in zijn studie De
zeeweringen en waterschappen van
Noord-Holland.19 Hij deelt hierin mede
dat er in een akte opgenomen in het
zogenaamde 'perkamenten privilegeboek'
van het Geestmerambacht melding wordt
gemaakt van een sinds t542 lopend proces
over onder andere door de landerijen in de
Dergmeer te dragen lasten. Hieruit leidde
De Vries af dat de Dergmeer in de eerste
helft van de zestiende eeuw was
drooggemaakt. Bij het bedoelde
privilegeboek gaat het om een vanaf t577
PortretvanAdriaen
Stalpaert van der
Wiele. Collectie
Bureau
d'lconographie
(ANRBj, Brussel.
aangelegd cartularium met afschriften van
allerlei akten, octrooien en voorrechten.
Nauwkeurige bestudering van de bewuste
in t55>o opgemaakte akte leert echter dat
hieruit alleen kan worden opgemaakt dat
de Dergmeer ergens tussen 2542 en tien jaar
voor 2590 droogviel en niet meer dan dat.20
Meer duidelijkheid geeft het door
mevrouw Van Schoor in het archief van
raadpensionaris Johan van Oldenbarnevelt
gevonden proces-verbaal van Jacob van der
Mersche, raadsheer van het Hof van
Holland.21 Hierin doet Van der Mersche
verslag van zijn wedervaren bij het
uitzetten van het tracé van de ringdijk en
-sloot van de Dergmeer in het omringende
terrein in februari 1566. Diverse
landeigenaren wilden hier niets van
hebben en Van der Mersche kreeg te
maken met de nodige intimidaties.
Bovendien werden de door hem ingeslagen
piketpalen soms direct weer verwijderd.
Hoe dan ook, uit dit proces-verbaal blijkt
duidelijk dat pas in 1566 een start met de
droogmaking van de Dergmeer werd
gemaakt en niet eerder.
Oud Alkmaar 2012
7
