schets van gemaakt, zo ook van de andere
bouwwerken die op zijn kaart prijken,
voornaam genoeg om op te tekenen. In
1733 hoorde daar volgens het verpondin-
genregister 34 morgen, dat is 29 ha land bij
en was het in beheer bij het Geestelijk
Comptoir van Haarlem. Dat kan er op
wijzen, dat de hofstede oorspronkelijk bij
het regulierenklooster van Heiloo hoorde.
Dit is overigens de enige bewaard gebleven
afbeelding van de hofstede Varnebrouck
uit de tijd van zijn bestaan. De bekende
Alkmaarse leraar, schrijver en historicus
W.J. Hofdijk (1816-1888) maakte van een
deel van de kaart van Lourens Pietersz. een
impressie van hofstede Varnebrouck. Hij is
echter vergeten de stalschuur erbij te
tekenen. Verder heeft hij de hofstede voor
zien van trapgevels, wat niet blijkt uit de
kaart.
De hofstede is door de opstandelingen in
1573 in brand gestoken, net als het kasteel
Kranenbroek, de abdij van Egmond en vele
andere bouwwerken, ten einde het opruk
kende Spaanse leger niet de mogelijkheid
te geven deze gebouwen te gebruiken als
legerplaats. Na terugtrekking van de
Spaanse troepen op 8 oktober 1573 uit
Alkmaar bleef hofstede Varnebrouck een
ruïne. Zij werd niet herbouwd, doch
maakte plaats voor een stolpboerderij.
Rond 1800 heeft de Alkmaarder Pieter
Roose Kzn. een prachtige beschrijving
gemaakt van alle straatnamen in Alkmaar
door de eeuwen heen. Hij omschrijft
Varnebroek als volgt: "De Varnebroek is
die massa gronds, die ten zuijden de
Boekenlaan zich uit strekt tot aan 't grond
gebied van Heilo, de Tuijnen van Roppies
kuijl, de westerhouten en de Boerderijen
aan 't begin der hoeverweg, zijnen daar op
gegrondvest, deeze grond was 15517
gedoeld in Kroften, zommige zijne door 't
afsanden merkelijk verlaagd en met cingel
aerden gespijsd. De oude westvriesche weg
ging over den westerbodem en 1535»
waaren der 6 bewoonderen."
Als hij het over 6 bewoners heeft in 1535»,
zal Roose nog wel op de hiervoor beschre
ven buurtschap doelen, maar voor de rest
heeft hij de naam Varnebroek' aan een
veel groter gebied toegekend. Dat blijkt
ook al uit de verpondingsregisters van
Alkmaar van 1733, want daarin wordt het
gebied Varnebroek aangeduid als
"Verndebroek buijten de Kennemerpoort".
Er stonden in totaal 32 woningen in de
Verndebroek. Geografisch gezien was dit
het gebied tussen de huidige Prins
Bernhardlaan, Kennemerstraatweg,
Varnebroek, de Lindelaan (toen Boekelaan
of Beukenlaan geheten), de ringvaart van
de Egmondermeer, de Regulierslaan en de
De Hofstede
Varnebroek voor
1564. Linksboven
de tekening van
W.J. Hofdijk, rechts
een bewerking van
de tekening van
W.J. Ho/dijk door
F .A.M. Bakkum.
HET GEBIED VARNEBROEK
Oud Alkmaar 2011 61
