de Systematische beschrijving der voor ons
meest belangrijke voortbrengselen uit de drie
rijken der natuur, gewijd aan een
Systematische beschrijving der wormen*
Gedurende zijn Alkmaar se jaren was hij
steeds zeer actief bezig met de uitgave van
zijn publicaties. Zelfs in de vroege morgen
van zijn sterfdag werkte hij volgens bio
graaf Van der Aa nog aan de op één na
laatste plaat van zijn Afbeeldingen der
Artsenijgewassen welke in de Nederlandsche
Apotheek ah zoodanig vermeld zijn, waarvan
54 afleveringen zijn uitgekomen. Toen
"viel de teekenpen hem uit de hand; men
vond hem dood op zijnen stoel, terwijl een
ongewisse streep, van de bloem af, die hij
teekende, tot op den rand van den steen,
aanwees, hoe zijne hand was afgegleden"7
Anslijn was ook in het bezit van een
omvangrijke verzameling van
Nederlandse en buitenlandse insecten,
planten, hoorns en schaaldieren, vissen op
sterk water en door hemzelf geprepareerde
skeletten. Dit 'Kabinet van Naturaliën'
bestond uit 4467 soorten en vooral de col
lectie Nederlandse insecten was "veel com
pleter dan eenige openbare of bijzondere
verzameling in ons vaderland", zoals zoon
Pieter Daniel schreef naar aanleiding van
de verkoop van zijn vaders nalatenschap.
Die compleetheid vond zijn weerslag in
zijn Lijst van Insecten in den omtrek van
Haarlem gevonden ter aanvulling van de
Naamlijst van Nederlandsche Insecten,
gepubliceerd door de Hollandsche
Maatschappij der Wetenschappen te
Haarlem.8 Deze publicatie zou Nicolaas
in 1826 niet alleen de Zilveren Erepen
ning van die maatschappij opleveren,
maar ook nog een beurs met acht
dukaten.
Bij de komst van Nicolaas en zijn kinderen
in het huis van Pieter Daniel, was laatstge
noemde de enige, die een inkomen had.
Een onderwijzer aan een Alkmaarse lagere
school met 70 tot 80 leerlingen verdiende
zeker niet genoeg om een huishouden van
elf personen te kunnen onderhouden.
Nicolaas bezat bij zijn overlijden in 1838
niet meer dan zijn bibliotheek en zijn
Kabinet van Naturaliën, maar door zijn
slechte gezondheid en vele tegenslagen
was deze nalatenschap reeds met 2000 gul
den bezwaard.9 Derhalve besloot Pieter
Daniel om op grond van de verdiensten
van wijlen zijn vader voor de opbouw van
het lager onderwijs in ons land aan koning
Willem I enige financiële ondersteuning te
vragen ter vereffening van deze schulden.
Hij liet weten dat dit in feite de waarde
van de nalatenschap uitmaakte en dat de
opbrengst ervan zowel voor de vereffening
der schulden als voor het onderhoud van
de onverzorgde kinderen moest dienen.
B&W van Alkmaar, ingeschakeld om zo
snel mogelijk tot een waardeoordeel te
komen, lieten weten dat de waarde van het
nagelaten Kabinet inmiddels was
getaxeerd op 4000 gulden voor het geheel
en op 2000 gulden voor het gedeelte van de
Nederlandse insecten. Enkele weken later
meldde de Gouverneur van Noord-
Holland, dat Z.M. de Koning besloten had
"de gedane aanvraag in gunstige overwe
ging te nemen", maar dat hij het gevraagde
bedrag te hoog vond ten opzichte van de
werkelijke waarde van de verzameling.
Wel verklaarde de koning zich bereid "uit
aanmerking der verdiensten welke de
overledene zich door zijn pogingen tot
verbetering van het lager onderwijs heeft
DE NALATENSCHAP
Oud Alkmaar 20x0
61
