Een 'Brave Hendrik' in Alkmaar?
Pieter Smit en Jan Drewes
Precies 200 jaar geleden verscheen het bekende leesboekje De Brave Hendrik. De schrijver
ervan, Nicolaas Anslijn Nzn., heeft zijn laatste levensjaren (1834-1838) in Alkmaar
doorgebracht. Maar heeft zijn voorbeeld, die 'Brave Hendrik' zelf dus, hier ook gewoond?
Nicolaas Anslijn Nzn. is vooral bekend
geworden als volksopvoeder en als man die
in ons land het lager onderwijs een
belangrijke stimulans gaf Zijn uitgangs
punt daarbij was, dat onderwijs en kennis
van de natuurlijke historie één geheel
vormden en op dat laatste terrein beschik
te hij eveneens over een zeer uitgebreide
kennis.
Hij was op 12 mei 1777 te Leiden geboren,
waar zijn vader een boekbinderij had.
De zoon besloot evenwel onderwijzer te
worden en ontving in 1804 een aanstelling
als zodanig aan één van de stadsarmen
scholen in Amsterdam. Toen hij twee jaar
later hoofdonderwijzer aan een soortgelij
ke school in Haarlem geworden was,
begon hij een geweldige activiteit te ont
plooien in het publiceren van een schier
eindeloze reeks boeken en boekjes op edu
catief gebied. Zijn gezondheid dreigde er
daarbij in te schieten, zodat hij zich in
i8ig gedwongen zag het hoofdonderwij
zerschap op te geven en huisonderwijzer
te worden.
Nicolaas Anslijn had vier kinderen, maar
alleen over zijn op een na oudste, Pieter
Daniel Anslijn, weten we wat meer.
Zo bewaart het Regionaal Archief Alkmaar
nog altijd het eigenhandig geschreven
gedicht dat Nicolaas voor hem maakte,
toen hij in 1825 trouwde met Geertrui
Elisabeth Rooth.1 Het begint aldus:
"Kom, zie wat bloem in 't hofje groeit,
Door huwlijksmin geplant;
Door 's hemelszegen mild besproeid,
Gekweekt door 's echtlings band.
Een edel bloempje, vast van staal,
Voor koud' en storm bestand;
Dat welig tiert, en frisch en eël
Ook bloeit in Nederland.
Dat bloempje dat men liefde heet,
Prijkt midden in den hof;
Het loont des tuinmans zorg en zweet,
En strekt tot 's kweekers lof"
BRAVE HENDRIK,
EL. SfttsUjjw ilj.
Titelpagina van N. Anslijn,
De Brave Hendrik, 29e druk*,
Amsterdam, 1857
LEESBOEKJE
JONGE KINDERRN,
KEGES ES TWISTXGSTE DEUK.
TB AMSTERDAM, BW
P. K. OTTO
1857.
Oud Alkmaar 2010 57
