krijgen van het stijgende water en begon
hij geschut af te voeren, te weten naar
Bergen en Egmond. Op 8 oktober was een
deel van het Spaanse leger naar Haarlem
vertrokken, terwijl een ander deel zich ver
schanste te Egmond en daar voorlopig zou
blijven. Ook de Spanjaarden, die in de
Nieuwpoort lagen, trokken weg in de rich
ting van Haarlem, waarop het volk het
kamp plunderde en hetzelfde wilde doen
met het huis Ter Co ulster. Spaanse ruiters
kwamen echter aangestormd, waarop het
volk het riet of het water in vluchtte. De
ruiters kwamen tot onder de stad, van
waaruit zij hevig beschoten werden. "Het
is daarom dat sommigen menen Alkmaars
Ontzet op 10 oktober te moeten stellen."
De strijd was nog lang niet gestreden.
Amsterdam en Haarlem waren vast in
Spaanse handen en ook hadden zij een ver
sterkt kamp te Assendelft. De Spaanse
vloot was op 12 oktober weliswaar verplet
terend verslagen en Bossu gevangen
genomen, maar het gerucht ging dat
Amsterdam in Bremen schepen wilde aan
kopen om de Zuiderzeehavens te verove
ren. Te Alkmaar werd de fortificatie, die
tijdens het Beleg uiteraard had stilgelegen,
krachtig ter hand genomen. Het eerste wat
de geuzen van Sonoy na het Ontzet deden
was het platbranden van Oudorp en
Huiswaard. Tevens werd een verdedi
gingslinie langs de Westfriese Omringdijk
gelegd, met schansen onder meer te
Krabbendam en Schoorldam. Toen in
februari 1574 de winter plotseling streng
werd, deden zogeheten vrijbuiters vanuit
Assendelft op 15 februari over het ijs een
inval en verwoestten enige dorpen. Men
zou nog lang last houden van deze avon
turiers, die aan de Spaanse kant stonden.
In april 1574 zag het er slecht uit. Valdez
had de slag op de Mokerhei gewonnen en
hervatte het beleg van Leiden. Tevens zond
hij zijn ondercommandant de Chevreaux
met een grote legermacht naar Waterland.
Hierop beval Sonoy, dat elk dorp man
schappen moest leveren om te graven en
schansen op te werpen. De Spanjaarden
zaten ook niet stil, want in de
Pinksternacht (30 mei) deden ze een aanval
op Wormer en Purmerend, maar de
meesten van hen werden gedood of gevan
gen genomen. Ook waren ze bezig de
sluizen te Zaandam af te breken om naar
de schans van 't Kalf te kunnen varen.
Sonoy verzocht Alkmaar om drie schuiten
met stenen te leveren om bij 't Kalf tot
zinken te brengen. Een andere legeraan
voerder van de Spanjaarden, de huurling
Erich hertog van Brunswijk en Lunenburg,
stuurde op 1 juni een trompetter om
Hoorn en Enkhuizen voor de koning op te
eisen. Sonoy wilde de man zonder meer
ophangen, doch de Prins verbood dit en
dus werd de muzikant na een jaar in vrij
heid gesteld. En op 29 december was het
De slag op de
Zuiderzee,
11-12 okt. 1573.
Prent van Jan
Luyken uit 1683.
NA HET ONTZET
74 Oud Alkmaar 2010
