Alkmaar na het beleg van 1573
Anton Fase!
Over het beleg en ontzet van Alkmaar is veel geschreven, maar over wat er in die eerste
roerige jaren na 8 oktober 1573 gebeurde is veel minder bekend. In Alkmaar begon
weliswaar de victorie, maar veilig was het land nog lang niet.
Op juli 1573 stond Don Frederik met
een legertje van 2800 man voor Alkmaar en
vond de poorten gesloten. Hij durfde de
strijd niet aan en trok zich terug op
Haarlem, na eerst Bakkum, Wimmenum,
Rinnegom en de Egmonden platgebrand
te hebben. De bewoners vluchtten naar
Alkmaar, waar zij het Beleg zouden mee
maken. Op 21 augustus waren de
Spanjaarden terug met 120 vendels, is
id.000 man. Maar vermoedelijk waren deze
vendels niet voltallig, want volgens latere
berekeningen lagen er hoogstens 6000
manschappen rond Alkmaar, waar de stad
1300 burgers en 800 soldaten tegenover
kon stellen, vrouwen en kinderen niet
meegerekend. De totale bevolking zal uit
ongeveer 6 a 7000 personen hebben
bestaan. De Spanjaarden hadden veel
geschut en kogels van soms wel 45 pond,
waarmee ze de volgende weken zouden
proberen de stad in puin te schieten,
terwijl de belegerden herhaaldelijk uitval
len deden. Er vielen aan beide kanten
enkele doden.
Op 18 september bestormde de vijand
enige malen de stad, waarbij aan de
Spaanse kant 500 doden vielen (volgens een
ander bericht 1400). In alle geval moet het
getal gesneuvelde Spanjaarden hoog zijn
geweest, want de dag daarna weigerden ze
een reeds ingezette aanval door te zetten
vanwege het moordend vuur waarmee ze
werden ontvangen. Later zouden Spaanse
soldaten verklaren dat zij nog nooit zoiets
hadden meegemaakt. Aan de Alkmaarse
kant verloren 13 burgers en 24 soldaten
het leven. In de periode vóór 18 september
is enige malen sprake van gesneuvelden,
doch tijdens het Beleg van Alkmaar, dat 45)
dagen duurde, zullen hooguit 40 a 50
mensen de strijd niet hebben overleefd.
Ter vergelijking: tijdens het Beleg van
Leiden, dat 131 dagen duurde, kwamen
van de 18.000 inwoners er meer dan 6000
om door voornamelijk honger en pest.
Honger hebben de Alkmaarders niet
geleden. Het stadsbestuur gaf een ordon
nantie uit betreffende de voedselvoorzie
ning en bieren en wijnen werden bestemd
voor de zieken en gewonden. Waar men
wel mee te maken kreeg was het water.
Toen omstreeks 20 september Sonoy een
aantal dijken liet doorsteken, kregen ook
de Alkmaarders natte voeten. Via de
Voormeer stonden de grachten immers in
verbinding met het buitenwater. Volgens
een bericht werd er op 6 oktober binnen
Alkmaar wijting en haring gevangen.
Op 24 september begon de vijand last te
DE BANGSTE DAG
Oud Alkmaar 2010 73