iv
«'..fel
-•tf.'i',
*|ï-3*
>/--.*« s-». Sy iy
Detail van Ket
papierstucplafond
Langestraat 14.
Monumentenzorg
Archeologie
Gemeente
Alkmaar.
op locatie enkel nog met spijkers of
schroeven bevestigd te worden aan plafond
of wand en vervolgens van een verflaag te
worden voorzien. Met de prefabricage door
middel van gipsen mallen werd in
Engeland en Duitsland al in de
zeventiende eeuw geëxperimenteerd. Met
name Duitse firma's hadden een
voorhoedepositie op het gebied van
massaproductie van stucelementen. Zo
vestigden zich verschillende Duitse
stukadoorsfamilies in Nederland die de
techniek verspreidden.
Naast de machinale productie van 'tradi
tioneel' stucwerk, vervaardigd uit een
mengsel van gips en kalk, werd in de
negentiende eeuw ook gezocht naar
manieren om stucwerk goedkoper en
lichter te kunnen vervaardigen. Zo konden
stucornamenten van papier, karton of
plaatijzer gemaakt worden en mallen van
kunststof als gelatine. Met name papier-
stuc was populair bij veel opdrachtgevers.
Het werd gevormd door vellen papier in
een mal te persen. Een vergelijkbaar
procédé werd gevolgd voor de vervaardig
ing van papier-maché stuc, waarbij
papierpulp in een vorm werd geperst. De
techniek tot vervaardiging van papierstuc
is ontwikkeld in Duitsland. In advertenties
in bouwkundige weekbladen werden de
voordelen van papierstuc ten opzichte van
'traditioneel' stucwerk opgesomd: door het
lichte gewicht was geen zware draagcon
structie nodig, en vanwege de ongevoelig
heid voor temperatuurschommelingen
was er minder kans op afbrokkelen of
scheuren. Het droogde ook snel waardoor
de verflaag vrijwel direct kon worden
luisterrijke (stadsjvilla's van stucwerk
voorzag. De vraag naar stukadoorswerk
nam hiermee weer toe.
In de negentiende eeuw vond een schaal
vergroting van stukadoorsbedrijven plaats.
Kleine familiebedrijfjes vestigden zich in
de grote steden vanwege de afname van
opdrachten op het platteland. Familie
bedrijven voegden zich samen tot
grootschalige firma's met meer personeel.
Tegelijkertijd vonden er technische
ontwikkelingen plaats waardoor op
grotere schaal geproduceerd kon worden.
Aanvankelijk werd een stucwerkornament
door de stukadoor in het interieur ter
plaatse aangebracht. Maar het laag voor
laag handmatig aanbrengen van de stuc
werd te tijdrovend en daardoor te duur.
Het was zeer arbeidsintensief om het
stucwerk in het werk te modelleren. Het
bleek veel efficiënter om mallen te maken
die meerdere keren gebruikt konden
worden. Het stucmengsel werd dan in de
fabriek in de mal gegoten en uitgehard. De
geprefabriceerde stucelementen hoefden
46 Oud Alkmaar 2010
I,,. Ij; jUj.. *li
'A fsi' üiA- '*B*
PAPIERSTUC
PRODUCTIETECHNIEKEN
