Alkmaars papierstuc
Saskia Hulskes
De toepassing van stucwerk als decoratief materiaal voor de versiering van openbare gebouwen, godshuizen
en luxe woonhuizen kwam in de negentiende eeuw veelvuldig voor. Nieuwe productiemethodes leidden tot
de ontwikkeling van papierstuc, dat in een aantal Alkmaarse panden is aangetroffen.
Stucwerk werd al sinds de middeleeuwen
toegepast, allereerst ter bescherming van
wanden en vloeren en voor de warmte-
isolatie van de ruimte. Vanuit dit prak
tische gebruik is het ontwikkeld tot een
decoratieve manier om interieurs te
versieren. Stucwerk werd gevormd door
een mengsel van gips, zand en kalk,
waarmee sculpturale vormen geboetseerd
konden worden. De eerste decoratieve
vormen van stucwerk komen in Nederland
reeds in de zeventiende eeuw voor,
voornamelijk in kerken en representatieve
bouwwerken. Aan het eind van de acht
tiende eeuw werden ook veel woonhuizen
rijkelijk met stucwerk gedecoreerd.
negentiende eeuw vrij weinig. Het aantal
opdrachten voor stukadoors liep terug,
terwijl juist het aantal stukadoors op de
arbeidsmarkt groeide. Om met andere
stukadoors te kunnen concurreren werden
goedkopere productiemethoden ontwik
keld.
Vanaf de tweede helft van de negentiende
eeuw nam de huizenbouw echter een
grote vlucht. Luxe woonwijken verrezen
langs de voormalige stadswallen. Hier
gingen voornamelijk ondernemers en
stadsbestuurders wonen die door de
handel en de groei van de steden rijkdom
en aanzien hadden gekregen. Zij spiegel
den zich aan de elite die van oudsher haar
De afname van handelsactiviteiten in de
achttiende eeuw zorgde voor een verslech
tering van de economische situatie.
Daarom werd in de eerste helft van de
negentiende eeuw in Alkmaar, evenals in
andere Hollandse steden, vrijwel niets
gebouwd. Ook bestaande huizen werden
minder vaak verbouwd of met stucwerk
gedecoreerd. Terwijl in de zeventiende en
achttiende eeuw met name de elite
interieurs uitbundig liet decoreren met
stucplafonds en gedecoreerde haarden,
gebeurde dit dus in het begin van de
Kennemerstraatweg 144. Huize Alcmaria. Interieur. Het plafond van papiermachée
in de vestibule. Monumentenzorg Archeologie Gemeente Alkmaar
EEN NIEUWE STEDELIJKE ELITE
Oud Alkmaar 2010 45
