zijdskapel te bidden voor het Heilig
Sakrament. Dat hij geen respect betuigde
aan het Heilig Bloed van Alkmaar is op
zijn minst opmerkelijk.
Alkmaars Heilig Bloedwonder past mooi
in de spiritualiteit van de veertiende en
vijftiende eeuw. In veel steden in de
Noordelijke en Zuidelijke Nederlanden en
ook elders vonden er in de middeleeuwen
wonderen plaats met Mariabeelden en
relieken en ook waren er eucharistische
wonderen. Haarlem en Heiloo hadden
vanaf de vijftiende eeuw hun Onzelieve-
vrouwecultus. Amsterdam en Bergen
hadden eucharistische wonderen:
respectievelijk in 1345 het Mirakel van het
Heilig Sacrament en in 1422 het Heilig
Bloedwonder. Stedelingen werden zich in
toenemende mate bewust van hun eigen
identiteit en behoeften in spiritueel
opzicht; ze hadden een andere spirituali
teit dan kloosterlingen. Stedelingen
zochten en vonden eigen identificatiemo
dellen, bijvoorbeeld in de verering van
heiligen als Geertrui van Oosten, de
Delftse begijn omstreeks 1350, of het zieke
meisje Liduina uit Schiedam circa 1400.
Maar devoties voor heiligen als Maria en
Anna, die moederschap en gezin symboli
seerden, of voor eucharistische wonderen
gingen iedereen aan.
Aanvankelijk was de viering van Alkmaars
Heilig Bloed een heel bescheiden aangele
genheid: een processie binnen de muren
van de kerk, meer niet. Dat bleef men doen
tot 1501. Goed beschouwd is het nauwe
lijks voorstelbaar. De oude kerk was
De reliekschrijn in
de vorm van een
zilveren engel.
Foto Collectie
Regionaal Archief
immers in 1468 door het instorten van de
toren verwoest en vanaf 1470 was tot 1520
de nieuwe kerk in aanbouw. Er was een
houten noodkerk, maar de omgang
binnen in dat gebouw moet toch een
moeizame aangelegenheid zijn geweest.
In 1501 gaf de vroedschap toestemming
voor een ommegang buiten de kerk.
Eindelijk weg van die verbouwing en dus
weg uit de rommel. Maar ook meer
bekendheid, de straat op, getuigen, vieren
in de stad met de Alkmaarders en de pel
grims van buiten. Wie de gebedsinstruc
ties had gevolgd kon een aflaat verdienen
van maximaal 2640 dagen, uiteraard een
druppel op een gloeiende plaat, maar toch
enige verlichting. Het was een feest van de
OudAlkmaar20io 3
DE DEVOTIE
DE OMMEGANG
H*
