Alkmaarse boekproductie tot 1800 Nieuwe mogelijkheden voor onderzoek Marijke Joustra Hoeveel boekdrukkers en boekverkopers zijn er tot het jaar 1800 in Alkmaar geweest? Hoe verhoudt zich dat tot andere steden? Wat voor boeken drukten en verkochten zij? Waar waren zij gevestigd? Waar worden deze boeken op dit moment bewaard? Voor een antwoord op vragen als deze was voorheen een speurtocht langs bibliotheken en archieven en tijdrovend onderzoek in boekhistorische studies, gedrukte catalogi en kaartenbakken noodzakelijk. Sinds kort kan voor de beantwoording van deze vragen een beroep worden gedaan op de Short- Title Catalogue, Netherlands (STCN). De STOM is een database, voor iedereen beschik baar op internet, met de beschrijvingen van (bijna) alle tot het jaar 1800 in Nederland gedrukte boeken.1 Ruim 25 bibliotheken en archieven hebben bijna dertig jaar aan dit project meegewerkt en er zijn bijna 200.000 titels beschreven. De STCN is daarmee een prachtig instrument geworden voor het onderzoek naar de totale Nederlandse boekproductie van de vijftiende tot en met de achttiende eeuw. Ook het Regionaal Archief Alkmaar heeft aan deze digitale Nationale Bibliografie meegewerkt. Alle boeken uit de bibliotheekcollectie die tot en met 1800 in Nederland zijn gedrukt, zo'n 2700 titels, zijn in de afgelopen driejaar uit het depot tevoorschijn gehaald en in de STCN beschreven. De STCN biedt veel meer zoekmogelijkheden dan een gewone bibliotheekcatalogus. Zo kan de gebruiker zoeken op auteur, titelwoorden, drukker, jaar of plaats van uitgave, maar ook op de aanwezigheid van illustraties, muziek noten en lettertypes, een lijst van intekenaren of een fondslijst van de uitgever, en op combinaties van deze elementen. EEN BIJZONDER GEVAL Nu de STCN in juni van dit jaar met een feestelijk symposium formeel is afgesloten zullen er geen grote collecties meer worden toegevoegd. Maar dat wil nog niet zeggen dat de STCN daarmee ook echt alle in Nederland gedrukte boeken bevat. De Nederlandse boekproductie was in de zeventiende en achttiende eeuw de grootste ter wereld, en was ook voor een groot deel gericht op de internationale markt. Daarom zijn veel publicaties in buitenlandse collecties terechtgekomen, en daarvan is niet altijd een exemplaar in een van de deelnemende bibliotheken bewaard gebleven. Een mooi voorbeeld van een boekje dat in Alkmaar is gedrukt maar toch niet in de STCN te vinden was is het verhaal van Johannes Megapolensis Junior over de Mohawk-Indianen, waarover in het vorige nummer van Oud Alkmaar is geschreven.2 Het enige bekende exemplaar van dit boekje, rond 1644 gedrukt door IJsbrant Jansz. van Houten, is in het bezit van de 60 Oud Alkmaar 2009

Tijdschriften Regionaal Archief Alkmaar

Oud Alkmaar | 2009 | | pagina 6