't Roode Hert, molen op de driesprong
Jos Mak en Leo den Engelse 1
Op de driesprong Frieseweg-Munnikenweg staat al vier eeuwen een molen. Korenmolen
't Roode Flert bepaalt het beeld van de Frieseweg. De vraag is: hoelang nog?
Alkmaar is eeuwenlang een echte molen-
stad geweest. In de omgeving van de stad
werd de acht- of zeskante bovenkruier
ontwikkeld, eerst als watermolen, vanaf
het eind van de zestiende eeuw als de
industriemolen bij uitstek. De water
molens stonden in de talrijke polders
rondom de stad. De koren- en industrie
molens stonden dichter bij de stad: op
de bolwerken, langs het Zeglis en bij de
Frieseweg. Laatstgenoemde locatie was
zeer geschikt voor molens: de Frieseweg
vormde een belangrijke verbindingsweg
en ook over water was de molen goed
bereikbaar. Bovendien was er destijds
geen windbelemmerende bebouwing in
de omgeving.
DE MOLEN EN HET BELEG VAN ALKMAAR
In 1566 kregen Garbrant Cornelis en Jan
Maertsz. toestemming om hun molen op
het Nieuwland te verplaatsen naar de
Hofweide, buiten de Friese poort, in de
ban van Oudorp. Dit is waarschijnlijk
dezelfde molen die we tegenkomen op een
landmeterskaartje van Adriaen Anthonisz.
uit 1570. Daarop zien we dat er langs de
Rekerdijk, nu Frieseweg, een standerd
molen stond. Deze molen was blijkens het
kaartje toen in gebruik als meel- of
korenmolen. Omdat de Rekerdijk vanouds
de grens vormde tussen Alkmaar en Oudorp,
moet deze molen wel de bewuste meel-
molen zijn. De standerdmolen had zich na
1300 over heel Nederland verspreid; ze
waren -vooral in het begin- licht gebouwd
en liepen dus makkelijk stormschade op.
Juist deze meelmolen langs de Frieseweg
speelde een rol in de belegering van
Alkmaar. Op afbeeldingen van het beleg
van Alkmaar in t573 zien we duidelijk de
molen bij de drieprong.2 De Spaanse
legers bouwden een schans op het molen-
erf en gebruikten de molen als bescherming
en uitkijkpost. Ze plaatsten er twee veld
stukken waarmee ook op de Alkmaarse
muren geschoten is. Pas in de nacht van
8 oktober werd dit geschut weggehaald
toen de Spanjaarden vanuit Oudorp naar
Bergen vertrokken.3 De molen zal het
Kaart van de Friese
weg met meelmolen
in 1570, zoals
getekend door
Adriaen Anthonisz,
in een door hem
vervaardigd kaart
boek van de
landerijen van het
Mannengasthuis.
Collectie Regionaal
Archief
Oud Alkmaar 2009 15