Tekening van de
Alkmaarse uitvin
der engraveur
Cornelis Drebbel,
vervaardigd in
1841 doorPieter
Plas. Collectie
Regionaal Archief
Messe, van 15 augustus tot 8 september
1608, een 'verre gesigt' te koop aan, voorzien
van een convexe en een concave lens, die
zeven keer vergrootte. In april 1609 werden
in Parijs simpele, laaggeprijsde 'verre
gesigten' aangeboden door locale brillen
makers, in mei in Milaan. In de Kronyck
van Alckmaar met sijti dorpen van Cornelis
van der Woude staat bij het jaar 1610
geschreven: "In deze tijd zijnder eenige
soorten brillen gevonden, als te zien door
een buyse een voet lang en zo het ligt
dwingen waer door men dingen ziet verre,
ja mijlen verre, of het bij U ware. De konst
nieuw zijnde was fraij, maer terstont
gemeijn." Terstont gemeijn: het was
kennelijk niet moeilijk om zo'n apparaat
te maken. Een van de mensen die zich daar
al snel mee bezighield was Cornelis
Jacobszoon Drebbel uit Alkmaar.
CORNELIS DREBBEL
Drebbel, geboren in 1572, had veel
belangstelling voor de wetenschappelijke
ontwikkelingen en uitvindingen in zijn
tijd en was een belangrijk pionier op het
gebied van optiek en meet- en regel
techniek. In 1604 vertrok hij naar Engeland,
maar hij bleef geïnteresseerd in de
ontwikkelingen in de Lage Landen. In een
brief uit 1608/09 aan de Alkmaarder
Ysbrandt van Rictwijck schreef hij: "UE.
heeft mij voor desen geswegen 't verre sien
gevonden bij den zoon van Mr. Adriaen
Thonissen. Ick bidde laet mij weten wat
daerin gedaen heeft. Ick hebbe oock vele
excellente dingen daerin gevonden, soo
ongelooflijk schijnen ende als tooverij
geestimeert werden, waervan UE. hier een
weinich wil gedencken." Die zoon van
Adriaen Thonissen was Jacob Metius.
In 1613 schreef Drebbel een uitvoerige
brief aan Koning James met suggesties
over werktuigen en uitvindingen die hij
nog in petto had. Daarin gaf hij aan een
instrument te kunnen maken: "waardoor
letters op den afstand van eene Engelsche
mijl zullen kunnen gelezen worden; en ik
twijfel niet, ofindien Uwe Maj. mij, gelijk
ik hoop, met geld wil steunen, dat ik in
staat zal zijn iets zo groots te leveren, dat
daardoor letters op circa 5,6 of7 mijlen
zullen kunnen gelezen worden, en de
letters niet grooter dan gewoone letters
behoeven te zijn. Met behulp van dit
instrument zal Uwe Majesteit ook datgene
kunnen zien, wat op ongeveer 8 a ro mijlen
afstand gebeurt, even goed alsof het in de
eigen kamer van Uwe Maj. geschiedde. En
deze mijne instrumenten zijn niet gelijk
aan de vulgaire optische glazen (kijkers),
want ze kunnen niet nagemaakt worden."
De koning reageerde echter niet.
Drebbel heeft dus zeker niet de telescoop
uitgevonden, maar wel construeerde hij
dergelijke instrumenten waarbij zijn
74 Oud Alkmaar 2008
