Vrone in 1303 niet in eigentijdse bronnen was te vinden. Maar toch zijn er nog veel historische puzzels op te lossen. Vandaag de dag is men wel er wel van overtuigd dat Vrone een belangrijke plek is geweest. Hoppenbrouwers stelt zelfs dat er sprake was van een karolingisch koningsgoed.11 J.P. Geus heeft veel nieuwe feiten over de lotgevallen van het oude Vrone aan het licht gebracht.12 Na de opstand van 1297 werd het dorp verwoest. Graaf Jan van Avesnes had blijkbaar specifieke redenen om speciaal de inwoners van Vrone te straffen. Terwijl de andere West-Friezen in 1299 na betaling van een flinke boete hun eigendommen terugkregen, werd voor Vrone een uitzondering gemaakt: "uutghenomen Vronen ende alle dat ghoet dat diere van Vroenen was, zoe waert gheleghen es, dat onse neve selve behouden zal."13 Wat er precies gebeurde op 13 maart 1303 is niet duidelijk. Het dorp was toen al verlaten. Wellicht is op die datum begonnen met het afbreken van de dorpskerk. Deze kerk of kapel lag op de Vronergeest, ter hoogte van de tegenwoordige kruising Bovenweg-Meeuwenlaan in Sint Pancras. Het was een stenen gebouw, blijkens onder meer het tufsteen dat er in 1620 werd gevonden. Na de verwoesting van Vrone werd de ruïne van de kerk als steengroeve gebruikt, onder meer voor reparaties aan kasteel de Middelburg. Zo lezen we in de rekening van de graven van Holland over 1345/46: "Jan Boirop met hem derden met hun drieën] 3 daghe die keselinghe kiezelstenen, keien] hailde op Vroenre kerckhof T4 De plek wordt op latere kaarten nog aangeduid als het 'oude kerkhof en de Meeuwenlaan heette in 1593 en ook nog in de zeven tiende eeuw de 'oude kerckhoffslaan'. Er zijn twee oorkonden uit 1324 in afschrift bewaard gebleven waaruit blijkt dat de oorspronkelijke bevolking van Vrone, die niet meer op de oude locatie mocht blijven wonen, zich aan de 'Coedijk' had gevestigd, de dijk die het land van Vrone aan de westkant beschermde tegen het water van de Rekere. De graaf bouwde in dat jaar op zijn kosten een kerk voor hen. De herinnering aan Vrone bleef bij hen levend. In de zestiende eeuw trof Van Teylingen in een oud misboek te Koedijk het volgende versje aan: "Duysend drie honderd doe men schreeff En drie daer nog an bleeff Voor den vierden dag Ste Geertruyt Heylige Joufrou Godes bruyt Doe viel alhier te voren Dat die van Vroon die strijt verloren".15 Het verhaal van het kruis op het kerkhof, voorzien van het intrigerende jaardicht, heeft wellicht ook een historische basis. J.P. Geus ontdekte dat er op een kaart van de Vroonlanden uit 1530 twee kruisen stonden afgebeeld: een ervan was in getekend op de plaats van het oude kerkhof Met de term 'Vroonlanden' werd het door de Hollandse graaf geconfisqueerde landbezit van de inwoners van Vrone aangeduid. Vanaf 1532 tot in de achttiende eeuw bestond er een afzonderlijke administratie van deze oude grafelijke bezittingen, het zogenaamde 'rent meesterschap van de Vroonlanden', met een kantoor in Alkmaar. In de achttiende eeuw werden de landerijen verkocht. In 199a is er door de Rijksdienst voor Oudheidkundig Bodemonderzoek archeologisch onderzoek gedaan op de plaats van het oude kerkhof van Vrone.16

Tijdschriften Regionaal Archief Alkmaar

Oud Alkmaar | 2008 | | pagina 9