Alkmaar varia
Cichoreifabriek "de Burg"
Duitse dienstbodes
Regionaal Archief redt
archiefstukken van Alkmaars
Beleg en Ontzet
In december 2007 heeft de archeologische dienst van
de gemeente Alkmaar een opgraving uitgevoerd aan
de Spanjaardstraat 1 en 3. Dicht onder het maaiveld
werden de fundamenten en resten van drie opeen
volgende ovens en gebouwen aangetroffen. Ook
vond men de fundering van een tredmolen, waarbij
een paard een molensteen heeft aangedreven. Verder
werden een kelder, een waterput en diverse afval-
kuilen met sintels uitgegraven. Het terrein was
gedeeltelijk opgehoogd met pottenbakkersafval. Uit
deze vondsten en archiefonderzoek bleek dat we te
maken hadden met de cichoreifabriek en koffiestroop-
branderij "de Burg" van de families Hulskamp en
Roem, opgericht in 1782 en verkocht in 1875. De
eerste oven werd met turf gestookt, de middelste
met kolen (sintels) en de laatste met gas. Cichorei is
een plant verwant aan witlof en de peen bevat een
stof die na verhitting samenklontert. De gemalen
klonten werden gebruikt als surrogaat voor koffie, dit
was goedkoper en koffie was niet altijd verkrijgbaar
in verband met oorlogen en invoerbeperkingen.
Hetzelfde product kennen wij nog steeds als Buisman
in het bekende blikje.
Een drietal Duitse
dienstbodes (reeds
besproken in Oud
Alkmaar 2007-2) viert
nieuwjaar 1929. Links
Louise, midden Lena
Grunsky, werkzaam op
de Nijenburg in Heiloo en rechts Gertrud, in dienst bij
de familie De Lange in het Blockhovepark. Op de fles
staat: "Eine richtige Deutsche Wein - Armina".
A T o .2-4 r- - -v - jyT-v - firr
At-wv 7 -r 'fy^ r' -J. H
Alkmaar is altijd trots geweest op het succesvol
doorstane beleg door de Spaanse troepen in 1573.
De archivalia uit deze periode, hoofdzakelijk
bestaande uit correspondentie en rekeningen, zijn
altijd goed bewaard en maakten een tijd lang zelfs
een eigen 'afdeling' uit van het stadsarchief. Het
meest tot de verbeelding spreken de zogenaamde
'polsstokbriefjes', geheime correspondentie die
indertijd door stadstimmerman Van der Mey door de
Spaanse linies is gesmokkeld. Een van de briefjes ziet
u hierboven afgebeeld. Hun naam kregen de brieven
vanwege het feit dat ze verborgen zaten in een
uitgeholde polsstok.
De belegstukken zijn niet in goede staat en worden
bedreigd door onder meer inktvraat, een proces
waarbij het papier wordt aangetast door agressieve
bestanddelen van de vroeger veel gebruikte
galnoteninkt. Daarom zijn ze aangemeld voor het
landelijke behoudsprogramma Metamorfoze, dat
subsidie geeft voor de aanpak van archieven van
nationaal belang waarvan het duurzaam behoud in
gevaar is. Eind vorig jaar is positief beschikt op de
aanvraag, en inmiddels wordt hard gewerkt om de
stukken gereed te maken voor de uitvoering van de
noodzakelijke behoudswerkzaamheden. Een
onderdeel hiervan is digitalisering van de archivalia.
Na afronding van de behoudswerkzaamheden zullen
de stukken via de website van het Regionaal Archief
te raadplegen zijn. Twee groepen vrijwilligers zijn
inmiddels bezig om transcripties te maken van de
documenten, zodat iedereen ze straks op de website
ook zal kunnen lezen. Van de belangrijkste
documenten zal bovendien een moderne hertaling
worden vervaardigd.
De verwachting is dat het project gereed komt in de
loop van 2009.
Oud Alkmaar 2008 25
