indien sloop onafwendbaar is, maar het biedt ook kan
sen cultuurhistorische elementen te versterken of juist
waardevolle gebouwen door een functiewijziging te
behouden. Een goede inventarisatie ook van jonge
monumenten is dan nodig. Soms gaat de economische
veroudering van een pand echter sneller dan de termijn
die nodig is om de anciënniteit te bereiken een gebouw
als monument te kunnen voordragen. Zo'n voorbeeld is
de Don Bosco kerk. Uit oogpunt van architectuurhisto
rie is het behoud van dit imposante gebouw zeer aan te
bevelen, zoals de Historische Vereniging ook drie jaar
geleden heeft gesteld. Het is jammer dat de vereende
krachten die nodig zijn om zo'n karakteristiek bouwwerk
te behouden en een passende functie te geven pas nu
zijn losgekomen.
Ook waardevolle gebouwen die ouder zijn dan de Don
Bosco Kerk, bijvoorbeeld uit de tijd van de Delftse school
en de wederopbouwarchitectuur zijn nog niet als monu
ment geïnventariseerd of tenminste aangewezen als
karakteristiek pand. Scholen vormen een categorie
gebouwen die snel economisch verouderen. Het gebouw
van de voormalige Handelsschool en Landbouwschool
aan de Bergerweg, recentelijk een vestiging van het
Horizoncollege, is zo'n fraai voorbeeld van architectuur
in de Delftse schoolstijl. Ook een oudere school als het
PCC gebouw aan de Bleekerskade kende nog geen
monumentale status. Gelukkig is het verbouwingsplan
(van Noord-westzes architecten) voor dit karakteristieke
gebouw uit 1930 van architect Nies Molenaar jr. uit
eindelijk met voldoende respect voor bestaande
architectuur gewijzigd. Het verbouwingsplan voor het
PCC-gebouw was een van de opvallendste bouwplannen
die de afgelopen periode door werkgroep welstand
beoordeeld en geadviseerd zijn.
Een positieve ontwikkeling is dat het voormalige gebouw
van het kadaster en postkantoor aan de Gedempte
Nieuwesloot gerestaureerd wordt en de functie van
stadshotel krijgt. Dit neo-gotische pand van de architect
C.H. Peters is gebouwd in 1877 enkele jaren nadat de
Nieuwesloot gedempt was.
Ook zijn wij uiteraard verheugd over het herstel van de
commieswoning aan het Heiligland bij de
Schermerpoort. Dit is een voor Alkmaar uniek monu
ment in Hollandse waterstaatstijl. De met pilaren onder
steunde luifel met timpaan die hier in de 19de eeuw
heeft voorgestaan wordt weer teruggebracht. Wij
betreuren het echter dat de toevoeging van ca. 1870,
een aanbouw met een apart schilddakje, gaat verdwijnen
ten gunste van een plat afgedekte nieuwbouw. Uit oog
punt van monumentenstatus en de bouwhistorie zou dit
deel met dakje gehandhaafd moeten worden. Een ander
opvallend bouwplan deed zich voor aan het Ritsevoort
32. Daar werd een bouwplan voorgesteld voor de voor
malige slagerij van Blauwboer, thans het pand van
Kapsalon 'de Dons'. Opvallend omdat het achterhuis nog
het rudiment is van een kleine voormalige stadsboerderij
zoals er vroeger meer stonden aan de westrand van
Alkmaar binnen de Singel (bijvoorbeeld aan de
Molenbuurt). Het stolpdak is nog zichtbaar. De
Historische Vereniging Alkmaar heeft gepleit voor bouw
historisch onderzoek en zo mogelijk wordt behoud van
dit voor Alkmaar unieke pand onderzocht. Zowel
Monumentenzorg, de welstandscommissie als de
Historische Vereniging heeft hierop aangedrongen. Ook
de voorgevel is zeer karakteristiek met de asymmetrisch
in de gevel geplaatste pui en het hogere zijraam dat
doet denken aan een 'opkamer'. Het hogere raam
bevond zich boven de vloer van de gedeeltelijk verzon
ken pekelkelder en vormde een onderdeel van de slage
rij.
Tenslotte zijn uiteraard de schetsplannen van de gewij
zigde nieuwbouw voor de Schelphoek van commentaar
voorzien. De meeste grootschalige gebouwen zijn uit de
het gewijzigde Masterplan verdwenen, waardoor het
plan per saldo verbeterd is. De architectuur is nu meer
gericht op individuele panden en sluit daar de parcelle-
ring meer aan op de binnenstad. De hoogte van het
gebouwencomplex aan de Turfmarkt blijft echter punt
van kritiek. Een hoogte van 22 meter voor woonhuizen
past niet in de Alkmaarse binnenstad. De Historische
Vereniging heeft een compromis voorgesteld van maxi
maal 19 meter, waarbij ruimte wordt gewonnen door de
schegvorm langs de Turfmarkt los te laten, waardoor een
meer vierkantbouwblok zou ontstaan. Een schuine gevel-
wand aan een kade is vanuit historisch oogpunt ook niet
gewenst. Met name ten opzichte van de te behouden
gevelwand aan de Voormeer is de voorgenomen
bebouwing op de hoek van Voormeer en Turfmarkt veel
te hoog. Recentelijk zijn de plannen behandeld voor her
stel van de fraaie klokgevel en het daarnaast staande
pand. Dit waren de voormalige panden van machinefa
briek Maarleveld en scheepswerf de 'Volharding'. Voorts
zou de Historische Vereniging graag wat meer variatie
van de woningen zien, die straks aan de 'nieuwe' gracht
in de Schelphoek staan. De bestaande Singelstructuur
blijft nu gehandhaafd, maar het is helaas onhaalbaar van
het voormalige bolwerk openbaar terrein te maken
Grondgebonden woningen staan nu aan de singelrand
met de achtertuin naar de singel. Maatregelen zijn nodig
om hier geen rommelig beeld van te maken. Uniformiteit
van kademuren, steigers en erfafscheidingen is hier
noodzakelijk. Wat de Historische Vereniging Alkmaar
betreft mag snel tot invulling van dit gapende gat in de
Alkmaarse binnenstad worden overgegaan.
Namens de werkgroep Welstand, Henk de Visser
Oud Alkmaar 2007
