Sporen van het verleden
in Alkmaar Noord
De Rekerdijk
Jan Nachbar
In de zestiger jaren van de 20ste eeuw werden plannen gesmeed om Alkmaar naar het
noorden uit te breiden. Daarvoor waren grenscorrecties en annexaties nodig. Najaren
van overleg met het Rijk en de gemeenten Bergen, Koedijk, Oudorp en St. Pancras was
met ingang van 1 oktober 1972 Groot Alkmaar een feit. Met de uitvoering van de
bouwplannen zouden ook grote delen van het oude land onder het bouwzand
verdwijnen. Wat is er nog zichtbaar van de oude structuur van dit gebied?
In de 13de eeuw wilden de graven van Holland hun machtsgebied uitbreiden. Net
buiten Alkmaar, aan de rand van Kennemerland, eindigde hun gezag. Willem II
gebruikte Alkmaar als uitvalsbasis bij zijn pogingen om West-Friesland te veroveren.
Het stadsrecht dat Alkmaar in 1254 kreeg, zal hier ongetwijfeld mee te maken hebben:
hulp was altijd welkom. In 1256 kwam Willem II om in de strijd tegen de Westfriezen bij
het Berkmeer. Zijn zoon Floris V volgde hem later op en zag kans West-Friesland te
veroveren. Door het bouwen van een aantal dwangbutchten stabiliseerde hij zijn gezag
over het gebied.
Ook hield hij zich bezig met de waterstaatkundige zaken van dit gebied. De Westfriese
Omringdijk, nu 126 km lang, was rond 1300 helemaal af en beschermde het
binnengelegen gebied tegen de aanvallen van de zee. Veel land
ten noorden van Groningen, Friesland en West-Friesland was al
door de zee weggeslagen, zodat de Waddeneilanden ontstonden.
Deze 'verwadding' was in volle gang. Ook in de Noordkop
ontstonden eilanden, zoals 't Oge (Callantsoog) en Huisduinen.
De Westfriese Omringdijk heeft het oprukken van de
Waddenzee tot staan gebracht. Hiervan profiteerden de
Westfriezen, maar ook de bewoners van Holland hadden hier
baat bij.
Onderdelen van deze omringdijk zijn in Alkmaar nog herken
baar. De Frieseweg is er bijvoorbeeld een deel van, net als de
Rekerdijk. Dat is ook altijd de grens geweest tussen Holland
(Kennemerland) en West-Friesland. Bij de Zeswielen (Hoornse-