Een tekening vanaf de Bierkade
van ca. 1800 met rechts de
huizen langs de Voormeer; in
het midden de Hoge Brug en
Boompoort en links de later
gesloopte runmolen.
Collectie Regionaal Archief
In tegenstelling tot de rest van de oude binnenstad weten wij van het Schelphoekgebied
dus vrij exact de ontstaansgeschiedenis. Binnen de zuidoosthoek van de beroemde
vestingwerken van Adriaan Anthonisz ontwikkelde zich een havenkwartier, waar met
name buikproducten werden aangevoerd als turf, zand, schelpen en zout. De straat
namen herinneren nog aan deze handel en de daaraan gekoppelde industrie.
De gedetailleerde kaarten van Drebbel (1597) en Blaeu (1648) geven veel detailinformatie
over de vroegste geschiedenis van dit gebied. Vooral de ontwikkeling van de stad
tussen 1573 en 1597 is indrukwekkend. Het toont aan dat het Alkmaar na het ontzet
economisch voor de wind ging. Het gebied bestaat in feite uit drie (schier)eilanden. Ten
eerste het eiland dat bestaat uit Turfmarkt, Voormeer, Zandersbuurt en Achterwezel.
Daaronder het eiland tussen Schelphoek en Baansingel met als westelijke grens de in
i88o/'8i gedempte Keetsloot. Het derde eiland werd vooral gevormd door het Boom-
bolwerk en het gebied oostelijk van de Zandersbuurt. Ter hoogte van de Boompoort was
er slechts een smalle waterdoorgang van het Zeglis naar de stad. Tussen de aarden wallen
bevond zich de Hoge Brug.
Aanvankelijk was dit een niet beweegbare houten brug met alleen een smalle opening
voor schepen met een staande mast [het zogenaamde oorgat]. Later (1720] werd dit een
dubbele ophaalbrug die er tot de aanleg van het Noordhollands Kanaal gestaan heeft. De
meeste Alkmaarders kennen dit romantische beeld van Alkmaar van de vele prenten en
schilderijen die van dit gezicht op Alkmaar gemaakt zijn. De Boompoort werd gebouwd
in 1581. De poort kende vele vernieuwingen. De laatste complete vernieuwing vond nog
in 1816 plaats en heeft dus nog ca. 50 jaar gefunctioneerd. Voor de Boompoortbrug stond
aan de buitenzijde een hamei met hekwerk dat er gestaan heeft tot 1876. De beelden die
