Van klooster tot
opvoedingsgesticht
De geschiedenis van de bebouwing
ten westen van de Grote Kerk
Harry de Raad
Lopend in de Bagijnenstraat ten westen van de Grote Kerk heeft de Alkmaarder van nu
er geen weet meer van dat op die plaats ooit een middeleeuws kloostercomplex en een
Rijksopvoedingsgesticht heeft gestaan. De bebouwing ter plaatse strekte zich vroeger
uit tot vlak naast de Grote Kerk. De nauwe passage die tussen de kerk en de hoge
gebouwen ten westen ervan overbleef heette tot 1964 heel toepasselijk 't Waaigat.
Zeer bepalend voor de geschiedenis van de bebouwing ten westen van de Grote Kerk was
de stichting van het St. Catharinaklooster in 1394. De groei van het klooster resulteerde
in de loop der tijd in een groot complex van met elkaar verbonden gebouwen. Na de
reformatie werden in de kloostergebouwen allerlei openbare instellingen gehuisvest.
In de volgende eeuwen bleef dit zo. Oudere Alkmaarders zullen nog vertrouwd zijn met
de gebouwen van het Rijksopvoedingsgesticht. Deze instelling werd in 1857 in de
voormalige kloostergebouwen gevestigd. In etappes sloopte men in de periode 1857-1895
het oude gebouwencomplex om het te vervangen door doelmatiger nieuwbouw.
Maar net als het klooster, verdween ook het Rijksopvoedingsgesticht weer. In 1922 sloot
het zijn deuren. De gestichtsgebouwen kregen andere functies en werden tenslotte in de
jaren zestig tot tachtig van de vorige eeuw afgebroken. Niemand was daar rouwig om.
Men vond de gebouwen 'luguber'.1 De vrijgekomen ruimte werd benut voor een nieuw
postkantoor en woningbouw. Inmiddels is het postkantoor al weer verbouwd tot ABN-
Amrobank.
Het Oude Hof
Het Catharinaklooster of Oude Hof zoals men het later veelal noemde, begon
bescheiden. In 1394 werd een vrouwengemeenschap gevestigd in een huis gelegen ten
westen van de Alkmaarse parochiekerk tussen het kerkhof en de stadsveste.2 Al spoedig
vond uitbreiding plaats. In het gedeeltelijk bewaard gebleven kloosterarchief zijn
eigendomsbewijzen te vinden van diverse naburige panden die in de jaren 1417-1461
werden verkregen.5 Achterop de akten is de omschrijving vermeld waaronder de panden
later bij de zusters bekend waren. Zo bijvoorbeeld het 'priesters huys', het 'siechuus',
'heer Gheryt husing', 'Jan Jonghelinx huse', 'Pouwels Vaers huys' en het 'verkenhuys'.
