B I B L I A,
s
chrifture,
TESTAMENT S.
De voorgaande bijbelvertalingen werden niet meer herdrukt en de provinciale synodes
en classicale vergaderingen deden veel moeite om voor een snelle verbreiding van de
Statenvertaling te zorgen. De naam Statenbijbel burgerde overigens pas in de achttiende
Machtelt Aelbrechts, weduwe van Hillebrant Jacobsz van Wouw, kreeg van de Staten-
Generaal het octrooi om de eerste uitgave van de nieuwe bijbelvertaling te drukken. Zij
besteedde dit uit bij Paulus van Ravensteyn, die hiervoor van Amsterdam naar Leiden
verhuisde. Zij had ook het recht om, met uitsluiting van andere uitgeverijen, vijftien jaar
lang volgende edities van de Statenvertaling uit te brengen. Ondanks dit alleenrecht
verschenen bij andere drukkers vele clandestiene uitgaven. Vooral bij Amsterdamse
uitgevers stuitte het alleenrecht op verzet. Zij zagen een belangrijke bron van inkomsten
verloren gaan. Gesteund door het Amsterdamse stadsbestuur brachten zij verschillende
goedkopere nadrukken uit in een kleiner formaat. Het lukte de Staten-Generaal niet om
het monopolie van de weduwe Van Wouw te beschermen. Toen dit privilege in 1652
officieel was verlopen gingen verschillende drukkers die zich voorheen niet met bijbels
hadden beziggehouden, ook bijbels uitgeven.
In 1657 verzorgde Elisabeth Sweers, weduwe van de
naar Amsterdam teruggekeerde en inmiddels over
leden Van Ravesteyn, een uitgave van de Staten
bijbel waarin de drukfouten, die in de loop der jaren
waren verzameld en officieel vastgesteld door de
Staten-Generaal, werden verbeterd. Deze bijbel
werd in het vervolg gebruikt om latere uitgaven op
fouten na te zien.
Een derde interessante nieuwe editie, waarvan de
kanselbijbel een exemplaar is, verscheen in 1663 bij
de firma Elzevier te Leiden, onder leiding van Eva
van Alphen, weduwe van Johannes Elzevier. Deze
Elzevierbijbel behoort tot de grootste en fraaist
gedrukte bijbels die in Nederland verschenen. Het
bijzondere van deze bijbeluitgave is dat voor het
eerst niet de zogenaamde Duitse gotische letter,
maar de Latijnse letter, de romein, werd gebruikt.
Deze letter komt op ons veel leesbaarder over.
Afb. 4. Titelpagina van
kanselbijbel.
Foto: Pictura Imaginis,
Heiloo
DAT IS,
DE GANTSCHE HEYLIGE
VERVATTENDE
ALLE DE CANONIJCKE BOECKEN
DES
OUDEN EN DES NIEUWEN
Door Ittjl der Hoogh-Mog. Hims
STATEN GEN ER AEL
Vandc Vercenighdc Nederlanden, cn volgens lier Bcfluyc vandc Synode Nationael,
gehouden tot Dordrecht, inde Jaren tfiiS endc i6uj.
Vjt ie Ocrjfnncktlijtk! taUnin onfe NeJerUnJifche tilt garo*ndiji{ jyrr-geftt. Mtmeirvvt bj
gnorgbtle ynkUriagtn Jt lUyfltrt pLtttJm, umttibfnmgtn uuiir tuyJcnJc
Ttxtcnesje meute Rtgijlrrmer btjis de TeJIamenleu
Kaarten in bijbels
Rooms-katholieke bijbels waren vaak verlucht met
prenten, zoals de kerken beelden, schilderijen en
gebrandschilderde ramen bevatten. De protestanten
TOT LEVDEN
By de Weduwe cndeErfigcnnmcn van J ohan. Elzevier,
Bocckdruckcri van dc Academie.
