Lindengracht over de Geest richting Canadaplein. Mogelijk sneed men een stukje van de
Paardenmarkt ah Op het hoekje van de Paardenmarkt is in 1853 bij de bouw van de
gasfabriek een diagonaal lopende fundering gesignaleerd. Waarschijnlijk maakte deze
deel uit van de stadswal. Vervolgens liepen de stadsversterkingen aan de noordkant
langs de huidige Kanaalkade. Dan zitje rond 1350. De alleroudste stadsmuur dateert uit
het eind van de 13de eeuw. Deze is gevonden bij de opgraving in 1999 in de bouwput van
het museum. Het grote raadsel is: Hoe was het verdere verloop ervan? In 1964 is er een
stukje fundering gevonden onder het toenmalige postkantoor bij de Grote Kerk. We
interpreteren dit nu als het vervolg van de muur die in 1999 werd gevonden.
Voormeer, Kapelkerk, Matthiaskerk en tenslotte
Hoe ziet de begrenzing van de stad er aan de oostkant uit en hoegroot was het Voormeer eigenlijk?
Het gedeelte dat men vanaf de 13de eeuw in gebruik nam ligt van oorsprong erg laag. Dat
is met ca. anderhalve meter klei opgehoogd. Je komt dan op een niveau waar je nu nog
steeds op zit. Als je in het westelijk deel van de stad een huis sloopt zitje meteen op het
i4de-eeuwse maaiveld. De ontwikkeling van de oostelijke binnenstad was lange tijd een
raadsel. We vragen ons dan af hoe de verhouding water-land is in dit gebied. Op oude
kaarten is te zien dat een groep straten in de oostelijke binnenstad samen een mooie
bochtige lijn vormt. Het betreft de straten Klein Nieuwland, Groot Nieuwland, Kapelsteeg
en Hekelstraat. Er is heel lang aangenomen dat die bocht de oever van de Voormeer was.
Vervolgens is er veel gediscussieerd over de vraag wanneer dat meer land is geworden. In
dat kader kwam ook de datering van de Kapelkerk aan de orde. Wat is de oorsprong geweest
van die gebogen lijn? En hoe zit het met de oude waterlopen in dit gebied? Op dit moment
zijn dat open vragen. Hoe zit het bijvoorbeeld met de gekke bocht in de straten aldaar, waar
we het eerder over hebben gehad. Als je naar de oude kaarten kijkt, bijvoorbeeld naar die
van Lourens Pietersz uit 1565, dan zie je een dijk lopen aan de zuidkant van het Zeglis. Die
gaat om het Voormeer heen en komt via de huidige wijk Overdie aan bij de binnenstad. De
lijn van de dijk sluit aan op de bochtig verlopende straten aldaar. Vermoedelijk hebben we
met het vervolg van deze dijk te maken. De bochtige lijn stopt achter het Achterdam-
gebied. Je ziet ook dat ze tussen het water en de dijk buitendijks land hebben liggen. Daar
lag veen, misschien pas ontstaan in de loop van de 13de eeuw. Na de overstromingen van
de 12de eeuw moet er een snelle vetlanding op zijn getreden. Het dijkje hebben we
gedateerd. We hebben namelijk in 1999 aan de westkant van het Groot Nieuwland aan de
droge kant van de dijk een opgraving gedaan en twee huisjes gevonden, die uit het midden
van de 14de eeuw bleken te dateren. Die huizen kunnen alleen daat zijn gebouwd als die
dijk er al was. We kennen slechts e'én historische bron waarin sprake is van deze dijk, een
document uit 1396. Er wordt in vermeld dat bij werkzaamheden aan dammen in dat jaar
de bewoners van Overdie uitgesloten worden van bijdragen aan deze dijk. Streefkerk
vermoedt dat de in het document genoemde personen inmiddels de dijk langs het Zeglis
en Overdie hadden gelegd.
