1
rriii .AM/n.tir »Ci*n krrit
fib&tni yoHtofksMifii
i, V.' V'fwmrfptW
r, rr« CMf/» "W/f<VC/p
.rfrm n>.Vv.Vi en tvmr
brn pvViYrt Tl bomen
irse historici,
e van Alcmaer
Eikelenberg,
den verwerkt
1 hoorden en
e stad en zijn
>d in wie zij
elen door de
teratoren die
mdat zij zich
nkrijk en de
r verslag was,
ld, vond zijn
in beeld. Zo
o-zeven jaar
(zie afb. 1 en
neel over het
'ermelden de
ugustus 1573
e dapperheid
llend aan de
1
I
schilderijen is dat ze iedere vorm van pathos missen. Cluyt schilderde Alkmaar
tweemaal. Een keer gezien vanuit het zuiden en een keer gezien vanuit het noorden. De
stad is duidelijk herkenbaar aan de contouren van de belangrijkste gebouwen, zoals de
Grote Kerk, het Heilige Geest Gasthuis (nu de Waag), en de torens van de Kapelkerk en
het Stadhuis. Hoewel de schilderijen ongetwijfeld werden besteld om de betrokkenheid
van de schutterij te benadrukken, is er geen schutter te zien. Wel zien we op de
voorgrond van een van Cluyts schilderijen het tentenkamp van de Spanjaarden in
Oudorp met Don Frederik te paard en een tent waar het eten wordt opgediend aan
enkele Spaanse officieren. Op de achtergrond zijn allerlei krijgsverrichtingen in beeld
gebracht en rechts op Cluyts schilderij loopt een groep Hollandse boeren onder het
toeziend oog van een Spanjaard te sjouwen met materiaal voor het verrichten van
schansarbeid. Erg bedreigend oogt dit niet. De schilder had veel gevoel voor detail en
besteedde veel aandacht aan de topografie van Alkmaar en de omgeving.
Als we de tekst op een van de panelen mogen geloven, werden de schilderijen door
Cluyt 'naar het leven geconterfeit', dat wil zeggen naar het leven geschilderd. In die zin
ademen de schilderijen dezelfde sfeer als het Cort verhael van Nanning van Foreest, die
niet verhulde waar zijn sympathieën naar uit gingen, maar toch een tamelijk nuchter
verslag schreef
Hetzelfde kan gezegd worden van het grote paneel van de anonieme kunstenaar dat
in 1603 door de Oude Schutterij werd besteld. De onbekende schilder, die vermoedelijk
gezocht moet worden onder de cartografen, leverde een knap staaltje werk door de stad
Alkmaar en de wijde omtrek in vogelvlucht weer te geven. Het is alsof hij de
gebeurtenissen in en om de stad vanuit een luchtballon heeft gadegeslagen. Op de
achtergrond is duidelijk de duinstreek te zien, die rechts eindigt met het kasteel in
2. Pieter Adriaensz Cluyt,
De belegering van Alkmaar door de
Spanjaarden,gezien vanuit het
zuiden, 1580.
Olieverf/paneel, 108,4 x 200.6 cm.
Stedelijk Museum Alkmaar
(zie ook omslag)
5
