De Zakstraat rond 1870. Topografisch-historische atlas, Regionaal Archief Alkmaar principe helder: de namen zijn in oorsprong per definitie waar. Niemand noemt een straatje een molenstraatje als er geen molen te bekennen is; niemand noemt een straat die naar de kerk loopt stadhuisstraat; niemand heeft het over achterom als hij voor iets langs loopt. Al heeft de naam dan historisch gezien een hoog waarheidsgehalte, omdat hij niet verzonnen is, maar ontstaan, toch is het vanuit de huidige situatie nog heel lastig en soms onmogelijk om daar goed mee om te gaan. Niet alleen de omgeving is immers veranderd, ook de taal en dus de naam zelf Wij spreken de klanken niet meer uit als ooit gedaan werd, de klemtonen verschuiven soms. Veel Alkmaarse straatnamen hebben bijvoorbeeld in oorsprong de klemtoon wat meer naar achteren liggen (nog los van contrastaccenten): men zegt Vayglóip, HoutttI, al valt op dat de klemtonen bezig zijn naar voren te schuiven. Een kleine vraag in deze richting aan een beperkt publiek leverde dan ook een diffuus beeld op, waarin oud en jong wel min of meer te onderscheiden waren. Het zou interessant zijn daar (meer) onderzoek naar te doen, want klemtoon maakt deel uit van de al dan niet juiste realisering van een woord of naam. Van belang is dat men zich ervan bewust is dat de authentieke, plaatselijke uitspraak de eigenlijke naamsvorm is. Men kan zich daarbij afvragen of dat een zaak is die in het verlengde van stadsbehoud/herstel en monumentenlijst gezien moet worden, met andere woorden of de 'eigen' uitspraak een zaak is die beschermd en behouden moet worden.,Ik stel mij op het standpunt dat de 'eigen' uitspraak in ieder geval ge- en bekend moet zijn. Ondanks het feit dat in de namen veel Oudnederlandse elementen zitten, die wij niet meer kennen of waarvan de betekenis is veranderd, bijvoorbeeld bij de Luttik Oudorp, de Wijde Glop, herkennen wij er gelukkig nog steeds veel. Daarom vormen straatnamen een 14

Tijdschriften Regionaal Archief Alkmaar

Oud Alkmaar | 1998 | | pagina 22