5. Onbekende schilder,
Tnjn Rembrands, 16de eeuw?
Olieverf/paneel,
54,7 x 41 cm.
Afkomstig uit het Pesthuis aan
de Gasthuisstraat.
Stedelijk Museum Alkmaar
De zingende en musicerende Israëlische vrouwen (en mannen, links bovenin) waren
natuurlijk bij uitstek geschikt om het uiterlijk van een complex instrument als een
orgel te sieren. Bovendien had David zijn populariteit niet alleen te danken aan het feit
dat hij Goliath versloeg. Als harpspelende held en dichter van de psalmen werd hij
tevens gezien als de schutspatroon van de muziek. Hij was dus eigenlijk de protestantse
tegenhanger van de heilige Caecilia, die met haar attribuut het orgel de katholieke
beschermster van de muziek was. In deze hoedanigheid komt David op meer
orgelluiken voor. Maar dat was niet het enige. De burgemeesters wisten ook dat de
voorstelling op de luiken ook andere associaties zou oproepen. In de 17de eeuw werden
gebeurtenissen uit het Oude Testament dikwijls gezien als een metafoor voor de eigen
tijd. Dit blijkt bijvoorbeeld uit het gedicht Verghelykinghe vande verlossing der kinderen
Israëls met de vrijwordiitghe der Vereenichde Nederlandtsche Provinciën van Joost van den
Vondel. In hun ijver om de gelovigen voor te houden dat Nederland zich net als Israël
mocht verheugen in de bijzondere gunst van God, aarzelden ook predikanten niet om
gebeurtenissen uit het Oude Testament vanaf de kansel te koppelen aan de politiek van
de eigen tijd. Zo werd
Nederland door hen regel
matig 'het tweede Israël'
genoemd en werd Willem
van Oranje door hen ver
geleken met David, omdat
beiden aanvankelijk aar
zelend hun leiderschap
aanvaardden, maar zich
later ontpopten als moedige
vorsten. De Oranjevorst
werd door hen ook wel
'onze Mozes' genoemd,
terwijl Saul wel als Goliath
werd bestempeld.
We mogen rustig aan
nemen dat gelovigen en
andere bezoekers van de
kerk ook dergelijke ver
banden legden als zij naar
de gesloten orgelluiken
keken. De feestvreugde die
de Isralieten overduidelijk
ten toon spreiden omdat de
Filistijnen zijn verslagen,
V 'UwwJLwsto f?i/'jc '/L'dnt/mam
-S?CCy0
<1/ &7iw/jF7&vc> 1 j)| _t-
'M prA a/Cs >5 7gg& /V r
'fev MUitnut /u- Trtt^Z&ci:
