van deze ordonnantie is duidelijk: het ging om het belang van de han
del, waarbij de koopman en de boer zo weinig mogelijk belemmeringen
mochten ondervinden en zeker niet van de kant van het sjouwersvolk.
Wanneer dit het geval was grepen burgemeesteren in.
Ze stelden regels vast, de werkwilligen moesten een eed afleggen - ze
werden "gezworen drager" - en de dwarsliggers vlogen eruit. Het was de
geëigende, nogal autoritaire maar zeer effectieve methode om de ver
schillende soorten dragers, turftonsters, hooistekers en hoe die "stadswer
kers" nog meer mochten heten, onder de duim te houden. De aanhef
van de ordonnantie luidt: "Also groote abuysen ende ongeregeltheden
by den caesdragers gepleecht zijn ende hoe langer hoe meer gepleecht
worden, niet alleen tot groot ongeryf van den coopman ende huysluy-
den, maer oic tot verachteringe van de neringe deser stede.... Het lijkt
voor de hand te liggen dat deze noodzakelijk geachte ordonnantie ver
band houdt met de toegenomen aanvoer van kaas als gevolg van de re
cente droogmakerijen.
Strenge regels
Deze ordonnantie maakte een einde aan wilde toestanden, want voor
taan mocht nientand op straffe van een boete van 20 stuivers kaas van en
naar de Waag dragen dan degenen die daartoe door burgemeesteren wa
ren aangesteld en de eed hadden afgelegd. Op 17 juni 1593 deed derhal
ve een nieuw fenomeen zijn intrede in Alkmaar, namelijk de gezworen
kaasdrager, die van het stadsbestuur zijn admissie (toelating) had ontvan
gen. Alle reden dus om de 17e juni 1593 als de geboorte van het kaas-
dragersgilde te zien. Maar er werd meer geregeld. Alleen de kaasdragers
mochten weliswaar dragen, doch het stond een ieder vrij zijn eigen kaas
naar de Waag te brengen. Ook mocht de koopman uit de gezworen
kaasdragers aanwijzen wie hij wilde, zonder er op te letten of een andere
kaasdrager de huisman behulpzaam was geweest met het opzetten van de
kaas uit de wagens of schepen. Als dragers kaas naar de Waag hadden ge
bracht, mochten zij niet eerder ander werk aannemen dan wanneer die
kaas was weggebracht naar het huis of het schip van de koopman, op een
boete van 2 gulden plus 6 weken schorsing. Elke drager mocht één ber
rie gebruiken, of twee dragers ten hoogste 3 berries. De dragers moch
ten geen biergeld eisen van de klanten, noch drinken voor het einde van
het werk.
Koning Alcohol
In deze en alle volgende ordonnanties treft men waarschuwingen aan te
gen het dronken op het werk verschijnen of het drinken tijdens het
6
