roepsmatig aangelegde collecties. Een andere nalatenschap waarin sprake
is van een groot aantal schilderijen, is die van Johan van Nordingen jr.,
de stichter van het provenhuis Van Nordingen (het Huis van Achten), die
in 1656 overleed. Tot zijn boedel behoorden maar liefst 58 schilderijen.16
Nu was Van Nordingen niet de eerste de beste. We hebben te maken met
de jong overleden zoon van een welgesteld advocaat. De echtgenote van
Johan jr. behoorde tot een van de rijkste families te Alkmaar. Dat een lid
van de stadselite veel schilderijen bezat, spreekt bijna vanzelf. Interessan
ter voor ons is de nalatenschap van de brouwer Pieter van Beeckum.17
Een lid van de familie Van Egmond van de Nijenburg kocht na zijn
dood in 1665 uit zijn boedel 12 schilderijen, waaronder een werk van
Frans Hals. Hier hebben we te maken met iemand uit dezelfde sociale
laag als waar Barbertje Cornelis toe behoorde. Dat ook deze Pieter van
Beeckum ruim voorzien was van schilderijen, vormt een aanwijzing dat
Barbertjes collectie ook in Alkmaar niet uitzonderlijk is geweest.
Harry de Raad
Noten
1. Ze werd 23-8-1656 begraven. Regionaal Archief Alkmaar, D.T.B. Alkmaar, inv.nr. 40.
2. Regionaal Archief Alkmaar, oud-notariële archieven Alkmaar, inv.nr. 168, fol. 1-14.
3. Bedoeld is het bijbelse Scheba, nu Jemen. De koningin ervan bezocht koning Salomo,
om het waarheidsgehalte van de verhalen over zijn wijsheid te onderzoeken. Het
woord "koningh" zal een verschrijving zijn van koningin.
4. Agar Hagar, bijvrouw van Abraham. Het schilderij zal waarschijnlijk de verdrijving
naar de woestijn van Hagar en haar zoon Ismaël tot thema hebben gehad.
5. Leer zal hier gebruikt zijn in de betekenis: ladder. Bedoeld is het bijbelse verhaal van
Jakob die in een droom een tot aan de hemel reikende ladder ziet, waarlangs engelen
daalden en klommen. Het beeld werd in de kunst vaak gebruikt om deugd en on
deugd te illustreren (de sporten van de ladder stelden deugden voor; op de grond
beeldde men vaak ondeugden af, die gelovigen van de ladder deden storten).
6. Bedoeld kunnen zijn Willem II en diens echtgenote Mary Stuart of Frederik Hendrik
en diens gemalin Amalia van Solms.
7. Dit was in de 17e eeuw de gewone uitdrukking voor de aankondiging door de engel
Gabriël aan Maria van de geboorte van Christus (het eerste wat de engel zei was:
"Wees gegroet, gij begenadigde").
8. De "aep ende cat" kan slaan op een onder andere door Vondel (in diens Vorstelijke wa
rande der dierenberijmde dierfabel, waarop het spreekwoord "de kastanjes voor een an
der uit het vuur halen" is gebaseerd: een aap wil graag gebakken kastanjes uit het
haardvuur, maar is bang voor de vlammen. Daarom pakt hij de poot van een bij het
31
