Wat kwam ervan uit?
De verwachtingen over een invasie van Britse troepen onder leiding van
James Stuart werden lelijk beschaamd. Alleen op Terschelling zijn die zo
mer de Engelsen kortstondig aan land geweest. Mogelijk is in die chaoti
sche dagen het drietal artikelen 7 t/m 9 in deze vorm geredigeerd. Wel
was toen de beladen Sintjansdag al voorbij, maar het zag er naar uit, dat
de ommekeer nu spoedig zou gebeuren. Het schijnt, dat hier en daar in
de Republiek de stadsoverheden en ook de gereformeerde classisverga-
deringen rekening hielden met een mogelijke greep naar de macht door
de rooms-katholieken. Dat is nog nooit systematisch onderzocht.21
Toen er niets meer gebeurde, luwde de spanning overal in de Republiek.
Maar in juni 1672 werd inderdaad een groot deel van haar grondgebied
bezet, ditmaal door de Franse troepen van Lodewijk XIV. Prompt kwa
men de voorspellingen weer uit de kast, en werden snel aangevuld met
de profetie dat in de Utrechtse Dom weer de mis zou worden opgedra
gen, en ook kort daarna in Amsterdam en in Haarlem. Dat van Utrecht
"was alvast uitgekomen", maar Amsterdam en Haarlem zijn niet door de
Fransen bezet en men is daar dus niet "Catholijck opgestaan". Na de af
tocht van de Fransen in 1673 zakte de spanning. Zelfs nog in 1734, toen
er weer een "wondeijaar" was door het samenvallen van de drie heili
genfeesten met de drie hoogtijdagen, is er in grote delen van de Repu
bliek onrust geweest: in Zeeland, in heel Holland en dan vooral in Ken-
nemerland en in Friesland. Omdat intussen (rond 1700) ook de laatste
gewesten de nieuwe Gregoriaanse kalender hadden aanvaard, was de
spanning omtrent Sint Jan veel meer verbreid dan in 1666. Maar weer
gebeurde er niets.22
Eigenaardig is overigens wel, dat het er in 1799 werkelijk even op gele
ken heeft, dat de toen ruim 130 jaar oude "profetie van Brugman" toch
nog vervuld zou worden. Op 27 augustus van dat jaar landden Britten
en Russen werkelijk bij de Hondsbosse en Pettemer zeewering. En op
10 september werd er werkelijk gevochten bij Schoorldam, tussen de in
vallers en het Bataafs-Franse leger onder Daendels. "Zij die uit het oos
ten kwamen hebben de slag verloren", want de Bataven moesten werke
lijk vluchten. Maar daarmee houdt de - toch wel opvallende -
overeenkomst dan ook op. Ruim een week later werden de geallieerden
bij Bergen verslagen en begin oktober nogmaals bij Castricum. Zoals we
allen weten - en in 1999 in Kennemerland uitgebreid zal worden her
dacht - is deze invasie tenslotte op niets uitgelopen. Niet alleen militair
werd het een flop, ook staatkundig zou het niet hebben geleid tot "Ca
tholijck opstaan", want sinds begin 1796 gold er hier strikte scheiding
van kerk en staat. Men was dus ook niet "Geus slapen gegaan".
