werd speciaal gemaakt om als voorbeeld te dienen voor prenten. Zo
heeft Pronk veel in opdracht van de bekende Amsterdamse uitgever Isaac
Tirion gewerkt. In de diverse delen van het door Tirion uitgegeven Het
verheerlijkt Nederland of Kabinet van hedendaagsche gezigten van steden, dorpen
dienende tot opheldering der beschrijvinge van den Tegenwoordigen Staat der
Vereenigde Nederlanden, verschenen tussen 1745 en 1774, werden enkele
honderden prenten opgenomen, die naar zijn tekeningen zijn vervaar
digd.
Tirion was evenals Pronk doopsgezind en had een band met Alkmaar.
Hij was namelijk getrouwd met de dochter van een Alkmaarse doopsge
zinde "leraar" (voorganger), Hermanus Koster.7
Alkmaarse stadsgezichten
Alkmaar behoort tot de eerste steden waar Pronk topografische tekenin
gen gemaakt heeft. In de topografisch-historische atlas van het
Regionaal Archief Alkmaar worden verschillende vroege werken van
zijn hand bewaard, zoals een aantal fraaie Alkmaarse stadsgezichten uit
1727. Sommige zijn getekend op vrij kleine bladen papier, zoals de
Accijnstoren (128x186 mm)8 en de Schermerpoort (149x210 mm).9 De
stadsgezichten zijn voorzien van een eenvoudig getekend kader, met
onderaan een brede strook die ruimte biedt aan een bijschrift (in het
midden), een signatuur (links) en een jaartal (rechts).Voor de bijschriften
zijn forse duidelijk leesbare blokschriftletters gebruikt, handtekening en
jaartal zijn neergezet in een klein lopend schrift.
Het betreft zogenaamde "gewassen pentekeningen", dat wil zeggen teke
ningen die vervaardigd zijn met pen en (oostindische) inkt. Daarna wer
den bepaalde onderdelen, zoals de schaduwpartijen, met behulp van een
penseel "gewassen" (ingekleurd) in diverse tinten grijs, dat wil zeggen in
inkt die meer of minder verdund was. De grijze schaduwpartijen, die
vaak een blokachtige verschijningsvorm kregen, contrasteren sterk met
de lichtpartijen.
Tekeningen waar de Grote Kerk op voorkomt
Op enkele tekeningen uit dat vruchtbare jaar 1727 is een prominente
plaats ingeruimd voor de Grote Kerk, een imposant laat-gotisch kerkge
bouw dat opgetrokken werd tussen 1470 en 1520. Zo is er het bekende
blad dat de kerk vanuit het zuidoosten laat zien, terwijl de kerkgangers
het gebouw verlaten.10 Het merendeel gaat modieus gekleed. Enkelen
worden zelfs opgehaald door een rijk bewerkte koets met een palfrenier
achterop en twee paarden ervoor. Ook een sleepkoetsje, waarvoor een
paard is gespannen, staat gereed. Ten zuiden van de kerk bevond zich tot
7
