De zuilen Wie tegenwoordig in de kerk gaat kijken, ziet duidelijk hoe zuilen en zuilbasementen zijn opgebouwd uit grote stukken geelwitte Ledesteen, afkomstig uit de Zuidelijke Nederlanden. De stenen van de zuilen en hun basementen zijn niet altijd in het zicht geweest, maar waren evenals de kerkmuren van een afwerklaag voorzien. Overigens was de wijze, waarop de afwerklagen aangebracht waren, aan mode onderhevig, terwijl ook de samenstelling van het materiaal niet steeds gelijk was. In Saenredams tijd waren de zuilen en basementen nog effen afgewerkt: de zuilen in een witte kleur, net als de kerkmuren, de basementen een tint donkerder. Omstreeks 1700 waren die zuilbasementen niet alleen van een nog veel donkerder tint voorzien, maar bovendien waren ze afgezet met witte schijnvoegen, zodat ze, zoals Pronks tijdgenoot Eikelenberg in 1705 in een van zijn geschriften opmerkte, "wel schijnen van hardsteen te zijn opgehaalt".17 Bij de vorige restauratie (1923-1946) werden alle afwerklagen verwijderd, maar her en der zijn op de base menten nog kleine sporen van een donkere afwerklaag achtergebleven. Koorhek en koorbanken Tot de kerkmeubelen die nog van kort na de bouwtijd van het kerkge bouw dateren, behoren het gotische koorhek en de gotische koorban ken. Wel werden ze allebei na de Hervorming aan het eind van de 16de eeuw aangepast aan het nieuwe gebruik van de kerk. Zo werden de twee smalle deuren aan de zijkanten van het koorhek samengevoegd tot een brede dubbele deur, meer naar het midden geplaatst. De koorbanken, die oorspronkelijk in twee rijen terzijde van het koorhek stonden opgesteld (de ene helft van de zetels langs de noordzijde van het koor, de andere helft langs de zuidzijde) werden verplaatst naar de oostkant en samenge voegd tot een doorlopende reeks die de ronding van de koorabsis volgt. In deze gewijzigde vorm gaf Pronk de beide gotische kerkmeubelen weer op zijn tekening. Wie tijdens een bezoek aan de Grote Kerk het koorgestoelte gaat bekijken, Het merkwaardige beest aan het zuidelijke uiteinde van het koorgestoelte. Foto:Joop Elsinga. 12

Tijdschriften Regionaal Archief Alkmaar

Oud Alkmaar | 1996 | | pagina 12