De kerk gezien van uit het zuidoosten met koorpartij en zuidtransept. Er is sprake van een basilicale
opbouw met hoge koorruimte en lage kooromgang. Voor de buitenmuren is overwegend witte arduin
gebruikt. Op het dak liggen leien.
Een vooraf vastgesteld totaal-ontwerp
Bouwwerken van groot formaat en veel allure, zoals de Grote Kerk, kun
nen niet uit het hoofd en al improviserend gebouwd worden. Er moet
vooraf een totaalontwerp zijn, dat door de verschillende betrokken partij
en is goedgekeurd. Maar door de vaak zeer lange bouwperioden - aan de
Grote Kerk in Haarlem werd van ca. 1370 tot 1585 gewerkt- kwam het
vaak voor, dat zo'n plan later sterk werd gewijzigd, zowel wat betreft de
hoofdvormen, als wat betreft de detaillering. Bij het aanschouwen van de
Grote Kerk krijgt men de indruk, dat het oorspronkelijke totaal-ontwerp
gedurende de hele bouwtijd is vastgehouden en dat er tijdens de uitvoe
ring geen of slechts ondergeschikte wijzigingen zijn aangebracht. Ver
moedelijk hangt dit samen met het feit dat de bouwtijd vrij kort was,
vergeleken met andere kerken uit die jaren: men begon in 1470 en ca.
1520 was het kerkgebouw gereed, terwijl de kruisingtoren reeds vóór
1550 voltooid moet zijn. Toch zijn er wel degelijk tijdens de bouw ver
anderingen in het oorspronkelijke ontwerp doorgevoerd, zoals uit de vol
gende paragraaf zal blijken, maar zij vallen de bezoeker niet of nauwelijks
op. Zo werd het koor groter dan gepland, waardoor men bijna op het erf
van de buren, de bewoners van het Hooge Huis op de hoek met de Lan-
gestraat, terecht kwam. Ook is de maat van de zuilen en de bijbehorende
zuilbasementen in het koor een iets andere dan in het schip, maar dat
merkt men alleen op, wanneer men ze nameet.
17
