Joop zei dat hij de motor ging starten, maar het was niet tot hem door
gedrongen dat Joop dit serieus bedoelde.
Het machinist zijn op een gemaal en daarmee alleen de verantwoorde
lijkheid dragen voor het drooghouden van de polder is een niet geringe
last op iemands schouders. Op vacantie gaan kon niet. Om die reden is
het een verademing als je deze verantwoordelijkheid kan delen b.v. met
je zoon.
De bediening van het gemaal gaf's zomers niet veel werk, maar in de
winter was men soms tweehonderd uur of meer per maand bezig om de
polder droog te houden. Deze uren moesten worden gemaakt naast de
normale dagelijkse bezigheden. Tijdens het draaien moest het krooshek
vrij gehouden worden van kroos, takken en blad. In de nazomer waren
er soms drie mensen nodig 0111 het kroos met harken voor het krooshek
weg te halen en vervolgens hogerop te gooien.
Van een gebrekkige kennisoverdracht van de bediening van het gemaal
was geen sprake. Junior draaide gedurende vele jaren onder verantwoor
delijkheid van senior. Zo leerde Joop Leegwater de bediening van het
gemaal in de practijk bij zijn vader Dirk en later ging het precies zo bij
Joops zoon Hans In beide gevallen de jongste zoon uit de familie.
De bediening
Allereerst wordt de naald voor de brandstoftoevoer gereinigd en ge
smeerd. Vervolgens wordt doot het tornen van het vliegwiel de zuiger
bovenin de cilinder gzet. Dit kan alleen indien de luchtinlaat geopend
staat, zodat er geen compressie opgebouwd wordt.
Afhankelijk van de omstandigheiden (koude start, warme start) wordt er
brandstof handmatig voorgepompt. Hiertoe kan de brandstofpomp los
gemaakt worden van zijn gebruikelijke aandrijving (een excentriek) en
tijdelijk van een hendel worden voorzien.
Men controleert of de luchtvaten die steeds onder druk staan de juiste
compressie hebben. Bij een tekort kan men hevelen, bij een teveel kan
men afblazen.
De oliedruppelaars worden afgesteld voor een juiste smering. De leidin
gen van de luchtvaten naar de luchtpomp worden onder druk gezet. De
leiding van het werkvat naar de verstuiver wordt onder druk gezet. Door
het aanzet-luchtvat te openen blaast men lucht in de cilinderkamer,
waardoor de zuiger naar beneden wordt gedrukt. Gelijk daarmee zal het
vliegwiel gaan draaien.
Is de zuiger beneden, dan zal de luchttoevoer stoppen en komt de zuiger
door het vliegwiel weer omhoog. Dit herhaalt zich enige malen, waar
door de motor op toeren komt.
90
