an Alkmaar
t, gevent of
narkten. En
angevoerde
mlaag", een
;trof. Is dit
an ook een
blijkt in ie-
hun belan-
nisbare ma-
dat uit het
trok.8
oncurrentie
ilde en wel
ebruikelijke
proef moest
"een korf
maakt wor-
een aalkub
p leverantie
inering, die
lermeer en
oesten "een
hor om in-
topte luier-
rn als proef
ver 't hoofd
rafenisschil-
rvan.12 Een
en legt op
aal. Die vei-
maakt wor-
weer opge-
ers Neering
edrukt14 en
in de 17de-
de begra-
oef voor de
wanmakers in vermeld, wat de copiisten - omissie in de 17de - eeuwse
keur waarschijnlijk maakt. Deze vermelding van die proef heeft een be
zwaarschrift van zeven winkeliers tot gevolg15: wannen, betogen zij, wor
den al sinds mensenheugenis in Alkmaar niet meer gemaakt. Ze willen
daarom de vrijheid hebben ze te betrekken van elders, zonder verplich
ting aan het gilde.
Bij gegevens over de afwikkeling betreffende de bezittingen van de gil
den vond ik o.a. nog het volgende: in 1803 moest aan Provisionele
Commissarissen opgave gedaan worden van de aanwezige gelden. Het
Alkmaarse mandenmakersgilde heeft dan 33 gulden, 13 stuivers en 4
penningen in kas.16 In een opgave uit 1810 wordt onder "goederen, ef
fecten en geld" vermeld: twee oude doodkleden en vier koperen schil
den. Er zijn dan nog zes werkplaatsen.17
Het gildekistje
Tot zover de documenten. Je vraagt je af of er tussen 1598 en 1684 geen
gilde bestaan heeft. Het lijkt, zeker in vergelijking met andere steden en
in deze periode van de grootste economische bloei, niet onwaarschijn
lijk. Bovendien werd een meester in een gilde die naar een andere stad
vertrok daar ook als zodanig erkend en in het gilde toegelaten; dit was
mede een reden voor het oprichten en bestaan van een gilde. Een gilde-
kistje, in bezit van het Stedelijk Museum Alkmaar zou, evenals de in
1684 vermelde begrafenisschil-
den, op dat bestaan kunnen wij
zen.
Dit kistje is onmiskenbaar de
schatkist, de "bus" van een man-
den- en wanmakersgilde. Op de
beide zijkanten zijn de in Alk
maar gevraagde proefstukken af
gebeeld: de 'getopte' luiermand,
meestal beschreven als luiermand
met een deksel en van veel af
beeldingen bekend, en de wan.
De voorkant draagt het opschrift:
"De segen des Heeren doet
voormeeren. 1643". Niet alleen is
dit kistje voor zover mij bekend
een unicum in Nederland, het is
ook een bijzonder aardig object,
Kistje ($ildebus) van een mandenmakersgilde.
(Sted. Museum Alkmaar) en het mandwerk is er heel ver-
7