In de loop van de 19de eeuw werden de houten kolommen vervangen
door slanke ijzeren zuilen, terwijl bij de restauratie van 1883 weer geko
zen werd voor een hangluifel zonder kolommen.
In 1788 en 1789 wordt de waag voor het laatst genoemd in het desbe
treffende register van voorgestelde onderhoudswerken en vernieuwin
gen. Toen werd toestemming gevraagd om de deuren aan de voorkant
en aan de zijkanten te mogen vervangen.
Tot de aardige stukken in het Secretariearchief (nr. 1719) behoort een
uitvoerig bestek van 10 september 1817, waaruit blijkt dat de geveltop
vernieuwd moest worden. Nauwkeurig worden de diverse noodzakelij
ke werkzaamheden opgesomd. Zo moest er een steiger gebouwd wor
den die zo sterk was, dat de zware hardstenen onderdelen van de top er
op neergelegd konden worden. Ook moest die steiger zo neergezet
worden, dat de kaasmarkt er geen hinder van ondervond.
Vervolgens diende de geveltop "tot aan het schilderstuk" te worden af
gebroken en daarna was men verplicht "het afgebrokene in die zelve
manier weder op te bouwen en in order te brengen."
Er wordt in het bovenstaande gesproken over een schilderstuk. Wie
thans het waaggebouw gaat bekijken, zal geen schilderstuk in de gevel
top ontdekken, doch een kleurig tableau van grote tegels. Voor de res
tauratie van 1883-1884 was er echter nog geen sprake van een tegelta
bleau, maar was er een schilderstuk op lood. Dat schilderstuk, dat in
1783 al eens door de bekende Alkmaarse schilder J.P. van Horstok was
vernieuwd, moest in 1817 opnieuw worden nagezien en gerepareerd. Er
werd gesproken over oliën en over het ophalen van weggetrokken tin
ten.
Voorts moesten in 1817 de letters en verdere ornamenten van het waag
gebouw opnieuw worden verguld.
Tot besluit diende men "de gehele gevel, luifel en colommen, alsmede
de deuren aan de beide zijden tweemaal te verwen met eene couleur
daartoe te verkiezen". Welke kleur uiteindelijk gekozen is, daarover
lichten de archiefstukken ons helaas niet in. Bouwhistorisch onderzoek
wil in dergelijke gevallen, wanneer archiefstukken zwijgen, weieens uit
komst bieden. Dat is in dit geval niet mogelijk, aangezien de voorgevel,
inclusief de luifel op de kolommen, bij de al eerder genoemde grote res
tauratie van 1883-1884 geheel vervangen is.
Carla Rogge
