me van Bonn, Huy, Limburg, Rheinberg en Geldern in 1703 (overwin
ningen van de bondgenoten Engeland, de Republiek en Pruisen op de
Fransen in de Spaanse successie-oorlog). Op de keerzijde staan twee
grote bussen, de een met het opschrift Prysen en Nieten, de ander met
Spreuken en Namen. Daartussen staat een kind dat de twee door hem
uit de bussen getrokken papier vertoont.
De wat vreemde combinatie van de voorstellingen op voor- en keerzijde
van de penning wordt door C.W. Bruinvis in zijn artikel: "De
Alkmaarse Loterijpenning" in het Tijdschrift van het Genootschap voor
munt- en penningkunde (1879) als volgt verklaard:
"Wij vermoeden dat Smeltzing, toen de aannemers der loterij zich tot
hem wendden, een penning onderhanden had op de inneming van
Bonn, Huy en Limburg: dat het onderwerp daarvan recht geschikt
werd geacht om den penning begeerlijk en het plaatsen der loten
bevorderlijk te maken; en dat de keerzijde de zinnebeelden eener
loterij ontving, maar zonder eenige plaatselijke aanduiding, opdat de
penning ook tot aanmoediging van andere loterijen dan de
Alkmaarsche zou kunnen dienen. De namen van Rhinberg en Gelder
schijnen als die van nieuwe vermeesteringen nader in de afsnede der
voorzijde gebracht te zijn, immers de staande vrouw draagt aan haar
lans drie burgtkronen en achter haar zien wij 3 steden, (de heer Dirks
meende 5); waarschijnlijk acht de heer D. dat zij het lot of de kans op
het geluk voorstelt, daar zij eenige meer of minder groote geldbuidels
in de linkerhand houdt, 't Kan zijn, dat bedoeld is haar in een genius
van de gelukskans te metamorphoseeren, maar wij veronderstellen, dat
zij te voren iets anders heeft moeten verbeelden, en dat de buidels zoo
diep in den stempel gesneden zijn om daardoor een ander te voren
aanwezig attribuut weg te werken".
De penning is zeer zeldzaam.
Gebruikspenningen
Tot gebruikspenningen behoren onder meer de reken- of legpenningen,
gildepenningen, legitimatiepenningen en vroedschapspenningen. Zij
dienden als legitimatiebewijs, als bewijs van aanwezigheid of zoals de
belastingpenning als bewijs van betaling. Veelal zijn zij van een simpele
voorstelling voorzien, aangezien ze in de allereerste plaats funktioneel
bedoeld waren. Een voorbeeld van een belastingpenning is de honde
penning, waarmee men kon aantonen dat men zijn hondebelasting
betaald had. De oudste hondepenning stamt uit 1797. Ook thans zijn er
nog gemeenten die deze penning gebruiken. Van Alkmaar zijn honde
penningen bekend vanaf 1883 tot 1950. Op de penning staat steeds een
89