penning is eerd ter gele- bestaan van ap "Leeslust kleine zilve- 1 waarschijn- Walraven te 6 stuks (kos- hap werd in tl patriottisch van het ge- nlijk werden aar weer ver- :ien naar een r maand een i jaarlijks één m het leesge- waarvan de nd is. Reken- of legpenningen Deze penningen, ook aangeduid met de Franse naam jeton, werden al sinds de dertiende eeuw door ambtenaren en kooplieden gebruikt als hulpmiddel bij het rekenen; dit was voor velen bezwaarlijk omdat de verschillende munten niet tot één systeem behoorden. De penningen werden gebruikt op een rekenbord (abacus) zoals de kralen op een tel- raam: door ze heen en weer te schuiven kon men er mee rekenen. Rekenpenningen werden op grote schaal gebruikt en waren relatief goedkoop. Ze waren meestal van koper, hoewel ook zilveren en zelfs gouden exemplaren voorkomen. Ook deze penningen zijn in de tach tigjarige oorlog op grote schaal als propagandamiddel gebruikt Bijna elke belangrijke gebeurtenis is op deze manier vastgelegd met vaak zeer realistisch voorstellingen. Zo zijn er penningen bekend met afbeeldingen van de geradbraakte en onthoofde lichamen van de graven van Egmond en Hoorne en verwoede gevechten tussen soldaten en ruiters. In de Alkmaarse collectie zijn ook zulke penningen te vinden, één met het jaartal 1579 en één uit 1596. Erepenningen Zoals reeds gezegd deed de penning na de beëindiging van de Tachtig jarige Oorlog geen dienst meer als propagandamiddel voor de overheid. Wel werden er toen opdrachten verstrekt met een ander doel. Voor een deel zijn dat herdenkingspenningen of ook wel penningen met een por tret van de schenker erop die als relatiegeschenk dienst deden. Zo reikte de Staten-Generaal al sinds 1581 ambassadeurspenningen uit aan buiten landse gezanten. Deze gouden penningen met op de voorzijde het wapen van de Republiek en op de keerzijde de wapens van de zeven provincies waren veelal voorzien van een erbij behorende ketting. De zilveren exemplaren werden uitgereikt als beloning voor belangrijke diensten aan het land bewezen. 45 Gouden Commandeurs- penning uit 1648 (0 55x64 mm). 81

Tijdschriften Regionaal Archief Alkmaar

Oud Alkmaar | 1993 | | pagina 80