penning is
eerd ter gele-
bestaan van
ap "Leeslust
kleine zilve-
1 waarschijn-
Walraven te
6 stuks (kos-
hap werd in
tl patriottisch
van het ge-
nlijk werden
aar weer ver-
:ien naar een
r maand een
i jaarlijks één
m het leesge-
waarvan de
nd is.
Reken- of legpenningen
Deze penningen, ook aangeduid met de Franse naam jeton, werden al
sinds de dertiende eeuw door ambtenaren en kooplieden gebruikt als
hulpmiddel bij het rekenen; dit was voor velen bezwaarlijk omdat de
verschillende munten niet tot één systeem behoorden. De penningen
werden gebruikt op een rekenbord (abacus) zoals de kralen op een tel-
raam: door ze heen en weer te schuiven kon men er mee rekenen.
Rekenpenningen werden op grote schaal gebruikt en waren relatief
goedkoop. Ze waren meestal van koper, hoewel ook zilveren en zelfs
gouden exemplaren voorkomen. Ook deze penningen zijn in de tach
tigjarige oorlog op grote schaal als propagandamiddel gebruikt Bijna
elke belangrijke gebeurtenis is op deze manier vastgelegd met vaak zeer
realistisch voorstellingen. Zo zijn er penningen bekend met afbeeldingen
van de geradbraakte en onthoofde lichamen van de graven van Egmond
en Hoorne en verwoede gevechten tussen soldaten en ruiters. In de
Alkmaarse collectie zijn ook zulke penningen te vinden, één met het
jaartal 1579 en één uit 1596.
Erepenningen
Zoals reeds gezegd deed de penning na de beëindiging van de Tachtig
jarige Oorlog geen dienst meer als propagandamiddel voor de overheid.
Wel werden er toen opdrachten verstrekt met een ander doel. Voor een
deel zijn dat herdenkingspenningen of ook wel penningen met een por
tret van de schenker erop die als relatiegeschenk dienst deden. Zo reikte
de Staten-Generaal al sinds 1581 ambassadeurspenningen uit aan buiten
landse gezanten. Deze gouden penningen met op de voorzijde het
wapen van de Republiek en op de keerzijde de wapens van de zeven
provincies waren veelal voorzien van een erbij behorende ketting. De
zilveren exemplaren werden uitgereikt als beloning voor belangrijke
diensten aan het land bewezen.
45 Gouden
Commandeurs-
penning uit 1648
(0 55x64 mm).
81