Geld in Noord-Holland
drs. A.A.J. Scheffers
Geld, het slijk der aarde
Geld wordt gekoesterd, geld wordt verguisd! Van geld wordt zelfs bijna
algemeen, zij het misschien gekscherend, gesteld dat het stinkt. Toch
blijft iedereen geld accepteren en is het bezitten van grote hoeveelheden
geld voor menigeen een van de belangrijkste levensdoelen. In bijna elke
maatschappij, groot of klein, sterk ontwikkeld of vrij primitief, speelt
geld een belangrijke rol. Op nog maar enkele plaatsen op onze aardbol
leven doorgaans kleine groepen mensen in gemeenschappen waar geld
nauwelijks of geen rol speelt.
Wanneer we in het woordenboek het begrip 'geld' opzoeken, vinden
we als uitleg: "een stoffelijk middel dat uitwisseling van goederen moge
lijk maakt zonder directe ruil", maar ook: "algemeen gangbaar betaal
middel, hetzij gemunt metaal of andere gestandaardiseerde voorwerpen,
hetzij papier Gaan we nu verder kijken bij het begrip 'betaalmiddel'
dan wordt daar gesproken over: "(algemeen gehanteerd en geaccepteerd)
middel waarmee betalingen kunnen worden verricht", maar ook over
een "wettig betaalmiddel"1.
In deze enkele regels wordt al duidelijk dat het begrip 'geld' veel omvat
tend is. Het is een stoffelijk middel, het kan - maar hoeft niet per se -
van metaal zijn, het kan algemeen gehanteerd en geaccepteerd zijn, maar
er kan ook wettelijke dwang achter zitten. De vergelijking met slijk?
Geld is nietig, het heeft bijna geen waarde van zichzelf!
In deze korte inleiding wordt ingegaan op de diverse vormen van geld,
maar niet eerder dan dat er aandacht is besteed aan de verschillende
functies van geld. Geld heeft drie functies: ruilmiddel, spaarmiddel en
waardemeter. Als ruilmiddel komt geld voor in de vorm van bijvoor
beeld salaris. Na een week of een maand werken ontvangen we graag
zoveel mogelijk geld. Onze arbeid wordt hier dus 'geruild' voor geld.
Van dit geld betalen we ons dagelijks onderhoud. We 'ruilen' dit geld
weer om in onze dagelijkse levensbehoeften te voorzien.
Als we van ons geld wat over houden kunnen we dat sparen. In wezen is
sparen niet meer dan het opzij zetten van een bepaalde hoeveelheid geld
om later een bepaalde uitgave te kunnen doen. Dat sparen kan onder
een matras of in een oude sok. Sparen kan ook bij een gespecialiseerde
instelling, een bank. Als beloning voor het sparen bij een bank krijgt
men rente. Die rente kan worden uitgekeerd doordat de bank met het
geld van vele spaarders tezamen dingen doet die weer geld opleveren.
7
