8 De onderduik Een aantal joden uit Alkmaar heeft de oorlog weten te overleven door onder te duiken. In de literatuur over de Tweede Wereldoorlog wordt er herhaaldelijk gewag van gemaakt hoe moeilijk het voor joden was dit te doen. De Joodse Raad ontraadde ten stelligste onder te duiken. Op 9 augustus 1942 was door de bezetters bekendgemaakt dat de joden, als ze onderdoken en ontdekt werden naar het concentratiekamp Mauthausen gezonden zouden worden. In werkelijkheid gebeurde dat niet, maar werden ze als "strafgeval" naar Westerbork gestuurd. Strafgeval bete kende als regel dat zij dan met prioriteit gedeporteerd werden. Dege nen, die hen onderdak verschaften riskeerden het gevaar naar een con centratiekamp gezonden te worden. De leiding van de grote Landelijke Organisatie voor Hulp aan onderduikers wenste naast de weigeraars van arbeidsdienst of arbeidsinzet ook Joden te beschermen, maar dat laatste bleek niet eenvoudig: "Het ging er op de beurs om, snel zaken te doen, en het was zeer moeilijk, Joden te herbergen; bijna niemand nam ze. Dat wil niet zeggen dat niet verscheidene LO'ers zich voor het onder brengen van Joodse onderduikers de grootste moeite getroost hebben.54 Ook het Alkmaarse verzet heeft verscheidene joden onder weten te brengen. Ds. Frits Kuiper was één dergenen, die daarin een belangrijke rol speelden. Bij onderduik was het een noodzaak een vals persoonsbe wijs te bemachtigen, waarbij men een andere naam kreeg. Zo wist Dr. Hemelrijk een vals persoonsbewijs te bemachtigen en ging voortaan door het leven als Cornelis Plomp, hoofd ener school in Wageningen. Bij een razzia in Amsterdam liep hij in de fuik en doorstond doodsangst omdat zijn "geboorteplaats" hem niet meer te binnen wilde schieten. Bij navraag zou hij ongetwijfeld door de mand vallen. "De officier bekeek het papier, draaide het om en las; draaide het nog eens om (hij leek wantrouwig), toen plotseling -mijn hart stond stil, één ogenblik- ie mand van achteren riep: "Hé, mijnheer Hemelrijk! Hallo!" Ik heb mezelf ver loochend en niet gekeken, alleen maar gedacht: "Jij ezel, jij godvergeten stomme ling!" "Zwevend boven een afgrond," dacht ik nog theatraal, toen mij het per soonsbewijs weer toegestoken werd. "5S Later dook hij onder bij een zwager in Putten. Op 2 september 1944 werd hij door verraad gepakt. "Te middernacht werd ik plotseling wakker; mijn vrouw was al het bed uit. "Wat is er?" vroeg ik, maar twijfelde geen ogenblik. "Politie! Gauw!" riep ze. "Ga jij naarJapie's kamer in zijn bed. Ik zal me aankleden." "Zou ik niet lie ver in de schuilplaats kruipen?" "Nee, als ze je daar bij de radio vinden is dat 67

Tijdschriften Regionaal Archief Alkmaar

Oud Alkmaar | 1992 | | pagina 65