van der Bijl beklaagde de thans opgroeiende generatie, die gevoed werd
met het beginsel van rassenhaat en wekte op:
"in naam van de jeugd, om de vluchtelingen niet alleen te helpen, maar ook
onze eigen joodse volksgenoten te beschermen, want ook in ons land waart het
schandelijke anti-semietisme rond, toenemend in kracht. wat spreker weet aan
de N.S.B. en de groep-Kruyt)... "Wij moeten strijden voor het blijven van ons
land als een oord, waar ieder het recht heeft te leven naar eigen overtuiging.
Frappant is dat juist deze opmerking hem een sneer bezorgde van de li
berale commentator van de Alkmaarsche Courant:
"en kon een der sprekers zich niet weerhouden buiten het bestek van dezen
avond te treden en een feilen aanval te richten op een met name genoemde poli
tieke groep in den lande. Hij verwief een bijzonder dankbaar applaus omdat het
bij vergaderingbezoekers als deze vanzelfsprekend is, dat zij op dergelijke woor
den spontaan reageeren, maar zijn rede was toch een dissonant in het vrij harmo-
tiieuse koor dat dezen avond voor het voetlicht is getreden.
Al leefde er ook in Alkmaar diepe bewogenheid met het lot van de jo
den in Duitsland, de toespraken op deze avond gehouden bewijzen dat
maar een enkeling zich op het gladde ijs waagde van het "joodse vraag
stuk". In Nazi-Duitsland werd simpelweg door de machthebbers ge
steld: "De joden horen hier niet". Het verzet daartegen was maar ge
ring, ook van de kerken. Velen namen wel met afschuw kennis van de
gebeurtenissen in Duitsland, maar of men zich echt verbonden voelde
met Israël, het volk van het verbond, is de vraag. Op de protestbijeen
komst is daar weinig van te merken. Ook binnen de kerken bestond er
in die tijd vaak nog een sluimerend antisemitisme Het is jammer, dat
blijkens het bericht van de Alkmaarsche Courant Ds Kuiper verhinderd
was het slotwoord te spreken. Wellicht had hij een grotere solidariteit
laten blijken. Deze veronderstelling vraagt uiteraard 0111 een nadere toe
lichting.
2 Ds Frits Kuiper
Frits Kuiper, geboren in 1898, werd in 1932 predikant bij de Doopsge
zinde gemeente van Alkmaar. Hij was een figuur, die in het vooroor
logse Alkmaar wel moest opvallen. Tijdens zijn studie werd hij als
hoofdbestuurslid van de N.C.S.V. uitgezonden naar de Sovjet-Unie
voor hulpverlening aan studerenden te Kazan aan de Wolga. Hij werd
lid van de S.D.A.P. en was anti-militarist. Theologisch werd hij geboeid
door de Zwitserse theoloog Karl Barth, waardoor zijn aandacht vooral
naar het Oude Testament uitging. Meerdere malen kreeg hij in zijn
vrijzinnige gemeente kritische opmerkingen over zijn veelvuldig preken
uit het Oude Testament. In de kerkeraadsvergadering van 12 juni 1939
47