Het droevig einde van Adriaan Vrijburgh*
door Gerrit Valk
Vakanties zonder ook maar een snuifje educatie zijn een uitzondering.
Zelfs degenen die bewust kiezen voor 'niets doen' komen tenminste
eenmaal uit hun strandstoel overeind om een kerk, museum of kasteel
te bezoeken: gebouwen waar in eigen land soms met een grote boog om
heen wordt gelopen. Die drang om toch in ieder geval ook iets nuttigs
te doen, lijkt een uitvloeisel te zijn van de educatieve reis bij uitstek uit
de 17de en 18de eeuw: de Grand Tour.
De Grand Tour vormde de afsluiting van de opvoeding van kinderen uit
de elite. Door het langdurig bezoeken van landen als Engeland, Frank
rijk en Italië kon de jonge reiziger kennis nemen van de taal, de ge
woonten en de kunst van het land. Onder deze toeristen-avant la lettre
komen we illustere namen tegen als de gebroeders Huygens, De Witt en
P.C. Hooft"1
Zo zwermden ook Alkmaarse regentenzonen uit alvorens hun plaats in
het maatschappelijk leven in te nemen. Een vroeg voorbeeld daarvan
was Adriaan Vrijburgh, de in 1605 geboren zoon van een lid van de
Alkmaarse vroedschap. Na zijn studie aan de universiteit van Leiden
vertrok hij met zijn oom Dirck Jansz. Quinting naar Orléans waar hij
zich in december 1626 inschreef aan de universiteit. In februari van het
volgend jaar verliet hij deze stad en meldde zich aan hij de Ruiterschool
in Angers. Daar werden de studenten getraind in paardrijden en andere
edele vaardigheden.12' In 1628 wendde Adriaan de steven naar Rome,
het onbetwiste hoogtepunt van iedere Grand Tour. In Rome maakte hij
kennis met Volckert Teding van Berkhout, zoon uit een vooraanstaande
Delftse regentenfamilie. Deze Volckert moet een opvliegende man zijn
geweest, die meningsverschillen op het scherp van de snede wenste uit
te vechten. Tijdens eerdere reizen werkte hij zich meer dan eens in de
nesten door een duel niet uit de weg te gaan. Zo wist Hugo de Groot,
die na zijn vlucht uit de Republiek in Parijs fungeerde als vraagbaak
voor de zoons op reis, Volckert in 1627 uit voorlopige hechtenis te krij
gen nadat hij had gedreigd met een Poolse edelman de degens te krui
zen."' Liep het deze keer goed af, anders was dat het geval in Rome. In
de nacht van 13 december 1628 vocht de jonge heethoofd een duel uit
met Adriaan Vrijburgh. De aanleiding is onbekend, maar Volckert ver-