Enige wetenswaardigheden van de Baangracht
W.A. Himmelreich
Op 9 september j.1. vierde de Buurtvereniging Baangracht het 200-jarig
bestaan van de Baansluis in zijn huidige vorm. Een hardsteen met het
jaartal "1789" in één van de vleugelmuren, duidt erop dat destijds een
ingrijpende restauratie heeft plaatsgehad. Vandaar dit artikeltje.
Ontstaan
De Baansluis en Baangracht dateren uit de periode rondom het Spaanse
beleg van de stad.
Blijkens de kaart van Lourens Pieterszn uit 1565 werd de stad destijds
uitgebreid naar het zuiden en zuid-westen over de Oudegracht heen, die
tot dan de zuidelijke verdedigingslinie vormde. De uitbreiding werd
voorzien van een nieuwe vestigingslinie en singel, de huidige
Baansingel/Nieuwlandersingel/Kennemersingel.
De vraag waarom destijds op deze plaats en met welk doel de Baan
gracht en Baansluis zijn ontstaan, is niet met zekerheid te beantwoor
den. Vermoedelijk liep hier ergens een natuurlijke waterloop (Sand-
sloot), die de nieuwe linie kruiste en aansloot op de Oudegracht. De
kruising met de nieuwe vestingswal geschiedde met een eenvoudige
brug, de latere Baansluis, die overigens nooit heeft dienstgedaan in de
huidige betekenis van het woord, maar slechts als waterpoort.
De kaart van Drebbel uit 1597 laat zien dat de stadsuitbreiding toen al
nagenoeg was volgebouwd met de Oudegracht-zuidzijde, Baanstraat,
Ritsevoort, Baangracht, Klein Nieuwland enz.
Ook de Baansloot (gedempt in 1874), een soort rioolgreppel aan de
achterzijde van de bebouwing Oudegracht, is duidelijk te herkennen op
die kaart, inclusief de aansluiting op de Baangracht.
Pas in 1661 worden de sintelpaden aan weerszijden van de Baangracht
bestraat, in 1671 gevolgd door stenen walmuren (platinghen).
Het Baangrachtbolwerk in de stadswal werd in 1755 "cierlijk" opgezet
en met iepen beplant; het verkreeg in 1908 haar huidige vorm.
Bedrijvigheid
Vanaf haar ontstaan is de Baangracht eeuwenlang zeer bedrijvig geweest
3
