IN GESPREK MET DR. P.W. DE LANGE*
door Marcel Meyering en Gerrit Valk
Meer dan 100 jaar geleden, om precies te zijn op 10 maart 1887, werd in een
huis op het Verdronkenoord Pieter Willem de Lange geboren. Tot in het jaar
1905 woonde P.W., zoals hij nu vol ontzag door familieleden wordt genoemd,
in Alkmaar. Voor ons was dat voldoende reden om deze man, die in het
Alkmaar leefde, dat wij alleen maar uit schriftelijke bronnen kennen, te bena
deren voor een vraaggesprek.
De historische belangstelling heeft dr. P.W. de Lange niet van een vreemde:
'Toen mijn moeder zich in Alkmaar vestigde, bezocht zij de eerste Alkmaarse
gemeentearchivaris C.W. Bruinvis. Zij wilde zich namelijk verdiepen in de
Alkmaarse geschiedenis'. Ook met de opvolger van Bruinvis, mej. C.E.C.
Bruining, kreeg de familie de Lange contact: 'Wij hadden haar een tijd bij ons
in huis. Zij gebruikte dan bij ons de warme maaltijd. Hoewel zij een erg nerveuze
vrouw was, was haar conversatie de moeite waard. Zij was namelijk een zeer
ontwikkelde vrouw'.
De moeder van dr. de Lange had niet alleen belangstelling voor plaatselijke
geschiedenis. Ook was zij heel actief in het maatschappelijk leven. Zij zat
bijvoorbeeld in het bestuur van de Moederlijke Sociëteit, een organisatie die
hulp bood aan jonge moeders. Meer in het oog sprong echter haar ijveren
voor de Vereniging voor Verbetering van Vrouwenkleding. Mevrouw C.H. de
Lange-Tigler Wybrandi gaf de stoot tot de oprichting van een Alkmaarse
afdeling van deze vereniging: 'De vrouwenmode in de vorige eeuw was om
meerdere redenen ongezond. Zij kenmerkte zich door de wespetaille, hoge boor
den, hoge hakken en lange slepen. De hiervoor noodzakelijke rijglijven en
corsetten waren medisch gezien slecht. In plaats daarvan propageerde mijn moe
der het dragen van zogenoemde reformkleding. Die bestond uit los geweven
katoen, dat luchtig om het lichaam sloot. Bij mijn moeder thuis werden lezingen
over dit onderwerp gehouden. Ik kan mij de eerste lezing nog goed herinneren:
een onderwijzeres uit Sneek kwam op een zondagmiddag een inleiding houden.
Er waren meer dan 50 mensen op af gekomen. Voor sommigen was het blijkbaar
zo schokkend wat zij te horen kregen, dat zij het niet konden nalaten om de
boel te verstoren. Mijn moeder had haar afkeer van corsetten al heel lang. Toen
zij nog in Leeuwarden woonde, had zij een huisarts, die tegen het dragen van
corsetten was. Mijn moeder droeg ze op zijn advies dan ook niet of nauwelijks'.
Ook haar echtgenoot, Pieter de Lange, was een bekende persoonlijkheid in
Alkmaar: 'Mijn vader was zeepfabrikant en daarmee onderscheidde hij zich van
andere leden van de familie de Lange, die veel deftiger posities in de Alkmaarse
2