I)E ERFPACHT VAN DE DOBBELAERSWEIJDE, AFKOMSTIG VAN HET
JONGE BAGIJNHOF TE ALKMAAR, ALS STUDIEBEURS*
door J.P.Geus
Na de reformatie werden de bezittingen van de vroegere kloosters door de nieuwe
overheid grotendeels verbeurd verklaard. Het kwam ook voor dat een gedeelte van het
kloosterbezit aan een gereformeerde kerk of andere charitatieve instelling werd overge
dragen. Verder kon het gebeuren dat een bepaalde opbrengst werd bestemd tot bevor
dering van de studie in de theologie. Van dit laatste vinden we een voorbeeld in de
rekeningen van de rentmeester van de Vroonlanden bij Alkmaar. In 1575 vermeldt deze
rentmeester de ontvangst van 70 pond, betaald door de Alkmaarse burgemeester Claes
Harcxz, terzake van de door hem in erfpacht verkregen Dobbelaersweijde, groot 9
morgen en 51 roeden, liggende ten zuidwesten van de stad Alkmaar en afkomstig van
de Jonge Bagijnen aldaar (1). Deze post komt daarna ieder jaar terug en het bedrag
van 70 pond wordt na het overlijden van Claes Harcksz tot ten minste 1686 betaald
door zijn, niet met name genoemde, erfgenamen. Daarna zijn de rekeningen tot 1700
niet aanwezig en in 1700 wordt de erfpacht betaald door Mr. Pieter Velthuijs, Dieuwertje
Portij en het Weeshuis der stad Alkmaar. Op 13 maart 1724 werd genoemde Dobbelaers
weijde door de Staten van Holland voor 2075,- aan laatstgenoemde erfpachters ver
kocht (2).
De ligging van de Dobbelaersweijde
Blijkens de inschrijving in 1575, waarbij de rentmeester van de Vroonlanden de eerste
ontvangst van de erfpacht vermeldt, lag de Dobbelaersweijde, afkomstig van de Jonge
Bagijnen te Alkmaar, ten zuidwesten van de stad. In het stadsarchief van Alkmaar zijn
twee charters bewaard gebleven waarbij in 1624 en 1625 ten behoeve van de nieuwe
"plantagie" door de stad Alkmaar land werd aangekocht grenzend aan de "Vriessewech"
en de "croft van de Dobbelaersweijt"(3). Deze "Vriessewech" is dezelfde als de huidige
Westerweg en met de nieuwe "plantagie" is een deel van de tegenwoordige Alkmaarse
hout bedoeld. In het archief van het Burgerweeshuis is in een kaartboek een in april
1652 door Cornelis Claesz Bommer getekende kaart aanwezig van een gedeelte van de
"Dobbelaerswaijdt" gelegen in de ban van Alkmaar, in de Kijffpolder. Het land op dit
kaartje wordt ten oosten begrensd door de eerder genoemde Vriessewech en ten westen
door de ringsloot van de Egmondermeer (4). Het op de kaart voorgestelde gedeelte
van de "Dobbelaerswaijdt" heeft een oppervlakte van 1 morgen, 735 roeden en 6 voeten.
Deze oppervlakte is dus niet gelijk aan die van de Dobbelaersweijde afkomstig van het
Jonge Bagijnhof, die een oppervlakte van 9 morgen en 51 roeden heeft gehad. Het is
echter wel mogelijk dat dit het gedeelte van de Dobbelaersweijde was waarover later
de erfpacht door het weeshuis werd betaald en dat Adrijaen Coetenburgh en de erfge
namen van Gielisjen Franssen, die in de belendende percelen zijn vermeld, de erfopvol
gers van de oorspronkelijk erfpachter, Claes Harcks, zijn geweest. De landnaam en de
ligging komen in ieder geval overeen met de omschrijving van de rentmeester.
De erfpacht als studiebeurs
Tegenover de jaarlijkse ontvangst van de 70 pond erfpacht stond meestal een uitgave
van hetzelfde bedrag tot bijdrage in het onderhoud en de studie van iemand uit Alkmaar
of de directe omgeving. Als genieters van deze uitkering werden de volgende "jongelin
gen" in de rekeningen aangetroffen.
1. 1576-1586. Matheeus Jansz., zoon van Jan Adriaensz (ook wel Arentsz.) in zijn
leven predikant te Alkmaar. Hij genoot de uitkering tot onderhoud en "continuatie
in studie" en ontving het bedrag via Dirck van Foreest als rentmeester van de
geestelijke goederen te Alkmaar, ook wel genoemd als ontvanger van de Jonge
Baghijnen (5). De uitkering aan Matheeus Jansz is beëindigd wegens zijn overlijden
(6).
2. 1587-1599. Cornelis Pieters, zoon van Pieter Cornelis predikant te Alkmaar, "ter
vorderinge zijns studie" (6). De uitkering aan hem werd beëindigd toen hij rector
van de Latijnse school te Edam was geworden (7).
6
