F Adriaan Anthonisz. opgemeten en door Cornelis Drebbel gegraveerde stadsplattegrond in het koper, een plaat die nog in het stadsarchief berust. Merkwaardig is dat er maar 1 afdruk bekend is uit 1597, die ligt in Madrid in een deel van het Stedeboek van Braun en Hogeberg (3). De kaarten van Drebbel in de Alkmaarse verzameling stammen allen uit 1747 en waren opgenomen in de kroniek van G. Boomkamp "Alkmaar en deszelfs geschiedenissen". Deze plattegrond heeft als voorbeeld gediend voor de kaarten van Kaerius, Blaeu, Janssonius en vele anderen. Eeuwenlang veranderde het stadsbeeld nauwelijks zodat de koperplaten lang meegingen. In 1823 veranderde de stad dermate door het Noordhollands kanaal dat een nieuwe kaart werd opgemeten door de landmeter van het kadaster S.P. van Diggelen. Vanaf de 2e helft van de 19e eeuw verschenen steeds vaker nieuwe kaarten van Alkmaar door de uitbreiding buiten de stadssingels. In de "Kaarten van gedeelten van de gemeente Alkmaar" zit ondermeer een ontwerp tekening van de Alkmaarse vestingbouwer Adriaan Anthonisz. betrekking hebbende op een gedeelte van de stad met nieuwe vesting, hetgeen getuigt van het vroegere bestaan van meer kaarten van zijn hand betreffende de vestingwerken die helaas niet meer bewaard zijn gebleven. Voorts zijn er vele manuscriptkaarten gemaakt van de verkaveling en de aanleg van de Alkmaarder Hout, onder andere die van de landmeter Bas van Meedemblick uit 1607 en de fraaie kaart van de stadstimmerbaas A. van Panders (die in kopergravure verscheen). De kaarten van "Alkmaar en Omstreken" bevatten nogal wat exemplaren die te maken hebben met waterstaatkundige en civieltechnische zaken als trekvaarten, overtooms, aanleg en onderhoud van bruggen, wegen, kanalen, spoorlijnen enz. Buiten de bekende overzichtskaarten van Holland en Nederland bevinden zich hierbij ook de verschillende 18e eeuwse uitgaven van de kaarten van het Hoogheemraadschap van Uitwaterende Sluizen en andere kaartseries van onder andere de latere Topografi sche Dienst. De regiokaarten bestaan hoofdzakelijk uit wandelkaarten en plattegronden. Fraai is de kaart van Johan Blaeu van de Heerlijkheid Bergen uit ca. 1640. In 1703 verscheen een reiskaartje van Heiloo en Omstreken voor de pelgrims naar de O. L. V. kapel Ter Nood. Tot de kaarten van waterschappen behoren bijzondere 16e eeuwse exemplaren waarvan een aantal op perkament. Genoemd mogen worden de kaart van de onbedijkte Egmon- der- en Bergermeer van Lourys Pietersz. uit ca. 1555 en die van de bedijkte Egmonder- en Bergermeer van Adriaan Anthonisz. uit 1568. Van zijn hand is vermoedelijk ook de prachtige perkamentenkaart van de Wieringerwaard uit ca. 1611. Diverse kaarten van vader en zoon Langedijck, onder andere van de Egmondermeer, de onbedijkte Wogmeer en het Geestmerambacht, alsmede een aantal copieën van deze en andere kaarten van J.D. Zoutman (halverwege de 17e eeuw) behoren hiertoe. Verder kunnen nog genoemd worden kaarten van de onbedijkte Schermeer, Wormer, Starmeer, enz., alsmede vele gedrukte kaarten, ook van de polders in de kop van Noord-Holland, waaronder de Zijpe. Toegankelijkheid van de verzameling. De verzameling is gedeeltelijk toegankelijk door middel van een gebiedscatalogus met neveningangen op nummer, auteur, plaatsnaam en thema. Tevens is een fotocatalogus aanwezig. Helaas is nog niet de gehele verzameling gecatalogiseerd. Veel tijd kost het 4

Tijdschriften Regionaal Archief Alkmaar

Oud Alkmaar | 1987 | | pagina 6